Topienie i granulacja srebra

Metaliczne srebro z chlorku srebra uzyskuje się topiąc go w glinianych tyglach z dużą ilością sody. Dno tygla posypuje się sodą i następnie dodaje chlorek srebra wymieszany z sodą kalcynowana w ilości równej połowie ciężaru chlorku srebra oraz azotanem potasowym w ilości wynoszącej 1/8 ciężaru chlorku srebra. Otrzymaną masą zapełnia się tygiel do 2/3 jego wysokości i przenosi do pieca z wydajnym wyciągiem.

Stopioną mieszaninę przez niezbyt długi czas zachowuje się w lekko płynnym zagęszczeniu. Dopiero później zwiększa się temperaturę, aż do momentu dobrze widocznego zredukowania zawartości tygla. Wówczas to dodawana jest kolejna część chlorku srebra, bądź odlewa się szlakę.

Stopiony metal z dna tygla przelewa się do dobrze ogrzanej żelaznej formy lub poddaje granulacji. Czasami po usunięciu tygla z pieca, pozostawia się go do wystygnięcia i następnie rozbija. Wówczas szlaka fragmentarycznie odpada, a jej pozostałości, usuwane są przez zanurzenie srebra w zimnej wodzie. Całkowite oczyszczenie zlewka wykonuje się wygotowując go w rozcieńczonym kwasie siarkowym.

Stopy srebrno-miedziowe wykonuje się w tyglach grafitowych, topiąc w pierwszej kolejności srebro i potem dodaje miedź z niewielką ilością boraksu. Sporządzając stop w piecu koksowym, zazwyczaj miedź i srebro są wkładane do tygla razem, ale miedź za każdym razem na jego dnie. Zapewnia to lepszą jednorodność uzyskanego materiału.

Przed wylaniem większej ilości stopionego metalu, zaleca się dodanie do tygla wosku, łoju bądź miałkiego węgla drzewnego, mającego za zadanie przeciwdziałać „parskaniu srebra”. Duże ilości srebra odlewać należy do dobrze ogrzanego wlewaka, lejąc na jego jedną stronę strumień srebra, a na drugą duże ilości gorącej wody. Zapewnia to uzyskanie metalu pozbawionego wzdymek. Zabieg ten prowadzony musi być przez dwie osoby, jedna wylewa stopiony metal, druga gorącą wodę.

Topiąc srebro niemożna go przegrzewać pod względem temperatury i czasu topienia, ponieważ srebro pochłania duże ilości tlenu i stygnąc wydziela go czasami raptownie, niekiedy wręcz wybuchowo. Zapobiec temu daje się dodając do stopu, niezbyt duże ilości odtleniacza zawierającego fosfor.

Gdy w składzie stopu jest nawet niewielka ilość miedzi, to zjawisko, tzw. „parskania” nie jest niczym nadzwyczajnym. Jest ono efektem powstawania tlenków będących wynikiem reakcji łączenia tlenu znajdującego się w stopie z miedzią.

Najwłaściwszą temperaturą odlewania srebra jest 1100^oC. Zabieg odlewania wykonywać należy z dużą uwagą. Przygotowując stopy do obróbki mechanicznej, odlew trzeba prowadzić jednak w niezbyt dużej temperaturze i formę zapełniać powoli nie dopuszczając do sfalowania zlewka.

Poniżej dla porównania metod dawnych do współczesnych cytat z almanachu O sztukach rozmaitych ksiąg troje, o sposobie topienia srebra zaczerpnięty z rozdziału O topieniu srebra.

„Po takiem przygotowaniu włóż srebra do jednego z tygielków, a gdy się roztopi, dorzuć nań trochę soli, i zaraz wylej do odlewnika okrągłego wprzód na ogniu rozgrzanego, w którym ma być wosk roztopiony. A gdyby się przez jakie zaniedbanie zdarzyło, iż odlane srebro nie byłoby litem, stop go znowu i powtórz odlanie, dopóki go litem (bez skaz) nie zobaczysz. Potem zrób zaprawę z czystych drożdży i soli, w której będziesz studził srebro, ilekroć go rozgrzejesz.”

Zabieg granulacji wykonuje się wlewając płynny metal cienkim strumieniem do chłodnej wody, mieszanej w tym samym czasie (np. brzozową miotłą).

Pojemnik wykorzystywany do granulacji powinien być wykonany z miedzi. Jego objętość należy tak dobrać, by temperatura wody podczas granulowania nie zwiększyła się powyżej 25^oC. Jeżeli ziarna mają mieć mniej więcej taką samą wielkość, to stopiony metal przelewany jest przez sito z rozżarzonym popiołem drzewnym. Stopiony metal przekrapla się do pojemnika z wodą pod sitem, a powstające wówczas granulki, będą o takiej samej wielkości.

Małe ilości srebra można poddawać zabiegowi granulacji na bloku węgla drzewnego. W tym celu poza węglem drzewnym niezbędne będą drut srebrny i oczywiście źródło ciepła jakim może być gazowy palnik pistoletowy. Drut srebrny tnie się na niewielkie odcinki (ich długość zależna jest od wielkości granulek jakie chcemy uzyskać, czym dłuższe odcinki drutu, tym większe granulki). W bloku węgla drzewnego wykonuje się szereg niewielkich zagłębień, w które następnie wkładane są wcześniej przygotowane kawałki srebrnego drutu. Następnie srebro podgrzewa się palnikiem gazowym. Metal na wskutek działania wysokiej temperatury oraz grawitacji, topiąc się, przybiera kulisty kształt w górnej części i spłaszczony w dolnej mającej kontakt z powierzchnią węgla (jeśli chcemy uzyskać dolną część także kulistą, to zgłębienie musi mieć właśnie taki kształt). Po zastygnięciu i wychłodzeni, otrzymywane są srebrne granulki.