Proces technologiczny mający na celu wykonanie formy odlewniczej nazywany jest formowaniem. Przeprowadza się je w skrzynkach formierskich za pomocą odpowiednich narzędzi służących do ubijania masy formierskiej i wykańczania formy.
Formowanie można wykonywać na mokro bądź na sucho. W pierwszej sytuacji roztopiony metal wlewa się do wilgotnej formy, a w drugiej do wysuszonej. Przy czym, formowanie na sucho praktycznie także prowadzone jest przy dość znacznej zawartości wilgoci w masie formierskiej.
Skrzynki formierskie
Formy piaskowe wykonywane są w skrzynkach formierskich będących ogranicznikiem wymiarów zewnętrznych oraz ochroną przed uszkodzeniem i ułatwieniem w transporcie. Mają one postać ramek bez dna. Na komplet składają się dwie skrzynki łączone ze sobą śrubami lub spawem. Skrzynki wyposaża się w uchwyty do transportu ręcznego. W przypadku większych skrzynek stosuje się dodatkowe użebrowanie do transportu zmechanizowanego.
Skrzynki formierskie powinny cechować się dobrą wytrzymałością i sztywnością, oraz idealnym dopasowaniem do siebie, a także w miarę możliwości jak najmniejszym ciężarem.
Zdjęcie. Skrzynka formierska.
Skrzynki formierskie dzielimy ze względu na typ materiału z którego zostały wykonane. Wyróżnić można niżej opisane rodzaje skrzynek formierskich.
Żeliwne, odlewane, które są bardzo trwałe, sztywne i stosunkowo tanie. Wykorzystuje się je w produkcji masowej.
Stalowe, spawane, stosowane do wykonywania form zalewanych po wysuszeniu.
Aluminiowe, stosunkowo letkie, używane jako tzw. skrzynki usuwalne do form bezskrzynkowych. Po zgęszczeniu masy formierskiej, umieszczeniu rdzenia i transporcie, przed zalaniem formy, skrzynkę taką zdejmuje się w formy wzmacnianej następnie cienką ramką z blachy stalowej.
Ze względu na rozmiary skrzynki formierskie możemy podzielić na ręczne dostosowane do ręcznego posługiwania się nimi o masie nieprzekraczającej wraz z masą formierska 50 kg oraz suwnicowe do dużych odlewów, przemieszczane mechanicznie.
Przyrządy formierskie
Jak wspomniałem na wstępie tego rozdziału przyrządy formierskie można podzielić na dwie zasadnicze grupy, podzielone ze względu na ich przeznaczenie tj. na używane do ubijania masy formierskiej i te do wykańczania formy.
Rysunek. Podstawowe narzędzia do formowania ręcznego. A – ubijaki duże i małe, B – ubijak pneumatyczny, C – łopata, D – haczyk do wyjmowania modelu, F – sito, G – gładziki płaskie, E – pędzel, H – gładziki krawędziowe.
Pierwszą grupę stanowią przyrządy do zagęszczania masy i wykonywania form.
Zalicza się do nich; łopaty do wsypywania masy, sita z mosiężnej siatki do przesypywani masy, ubijaki do zgęszczania masy w formie oraz płyty modelowe i podskrzynkowe. Nadmiar zagęszczonej masy usuwany jest zgarniakiem. Do wykonywania dodatkowych otworów napowietrzających stosowane są nakłuwaki. Drewniane młotki wykorzystywane są do odbijania modelu z formy, natomiast pędzle do nawilżania masy wokół modelu przed jego wyjęciem. Modele wyjmowane są z użyciem gwintowanych uchwytów wkręcanych w nie, albo specjalnymi kluczami.
Drugą grupą są przyrządy do wykańczania formy.
Są to różnorakie gładziki do wygładzania i usuwania uszkodzeń z powierzchni formy, a także w takim samym celu, ale we wgłębieniach formy; łyżki, lancety, jaszczurki. Używa się także pędzli z włosia końskiego bądź piór ptasich do usuwania z formy drobin masy. Do wydmuchiwania zanieczyszczeń z zagłębień, dmuchawek, a także tzw. odkurzaczy czyli woreczka z tkaniny o rzadkim splocie, służący do rozpylania miałkich materiałów takich jak; pyły węglowe, kwarcowe, grafitu lub pudru formierskiego17-4.
17-4 Jako pudru formierskiego dawniej używano likopodium tj. zarodniki paproci – widłaka goździstego, mającego postać żółtawego sypkiego proszku. Obecnie z uwagi na jego wysoką cenę używa się talku, mączkę kwarcową albo tzw. sztuczne likopodium, czyli zmielony skaleń natłuszczony woskiem.
