www.srebrnykruk.pl






Abc złotniczo-jubilerskie

strzalka do tyłu strzalka do góry
Mokume-Gane

Opis techniki


W swojej podstawowej formie Mokume-Gane składa się z warstw różnokolorowych metali, które są stapiane razem przy użyciu tylko ciepła, tworząc blok stopionego metalu. Blok ten następnie jest obrabiany w celu uzyskania niepowtarzalnych wzorów.


Każda otrzymana tą techniką porcja materiału jest wyjątkowa i na tyle atrakcyjna wizualnie, że wykonywana biżuteria ma zazwyczaj dość prostą formę, aby nie odwracać uwagi od wyjątkowości i piękna samego metalu.

techniki-mokume-gane-zdjeccie-nr-18-8-przyklady-wyrobow
Zdjęcie. Przykłady wyrobów.

W technice Mokume-Gane wykorzystuje się metale szlachetne takie jak platyna, pallad, złoto, srebro i ich stopy oraz miedź i jej stopy, a także wiele tradycyjnych japońskich stopów z których dwa najbardziej popularne opisane są poniżej.

  • Stop shakudo mające na ogół w swoim składzie od 4 do 10 % złota i od 96 do 90 % miedzi, niekiedy także z dodatkiem nieznacznej ilości innych metali. O uzyskanej barwie stopu, poddanego zabiegowi patynowania, decyduje zawartość złota i może ona być fioletowa, purpurowa, czerwona bądź czarna. Skład patyny nazywanej rokusho może być następujący; 4 g octanu miedzi, 1 g azotanu miedzi, 1 g chlorku miedziowego, 4 g siarczan miedzi, rozpuszczone w 1 litrze wody destylowanej.
  • Stop shibuichi o recepturze zmieniającej się zależnie od oczekiwanego efektu. Może zawierać od 5 % do nawet powyżej 50 % srebra, a w pozostałej części złożony jest z miedzi. Stop ten ma barwę różowo-białą lub o różnych tonach szarości. Można poddać go działaniu szeregu patyn nadających mu także odcienie niebieskiego, zielonego oraz głęboką czerwień i pomarańcz. Stop o składzie 90 % miedzi i 10 % srebra da barwę ciemnoszarą, a ten zawierający do 70 % miedzi i 30 % srebra, jasnoszarą. Dzięki mieszaniu srebra z miedzią, shibuichi może być doskonałym sposobem na ponowne wykorzystanie złomu srebra. Dodanie większej ilości srebra powoduje jego utwardzenie.

Technika Mokume-Gane łączy kilka warstw metali nieżelaznych za pomocą głównie temperatury i ciśnienia, stapia ze sobą warstwy metalu tworząc z nich jednolity blok. W procesie tym wykorzystuje się zjawisko dyfuzji tj. przenikania międzycząsteczkowego. Liczba warstw nie jest ściśle określona i może wynosić nawet do 30, a grubość każdej z nich mieć może od 0,2 do 3 mm. Za pomocą naprzemiennej obróbki takiej, jak wiercenie frezowanie, zgniatanie, trawienie i przekuwanie bloku na cieńszy, na jego powierzchni w sposób naturalny zaczynają pojawiać się charakterystyczne wzory.

techniki-mokume-gane-zdjeccie-nr-18-1
Zdjęcie. Arkusze Mokume-Gane.

Początkowo Mokume-Gane nosiła nazwę „Guri-Bori”, ponieważ pierwsze wzory otrzymywane przez prekursora tej metody, były podobne do Guri, tj. jednej z technik Tsuishu w lakiernictwie (Urshi), pochodzącej ze starożytnych Chin. W technice Tsuishu ozdobne wzory są otrzymywane poprzez rzeźbienie w grubych warstwach lakieru o różnych kolorach. Gdy tworzone są wzory linii, jest to określane jako Guri. Nazwa Mokume-Gane rozpowszechniła się z uwagi na to, iż zdecydowana większość wzorów uzyskiwanych tą metoda, jak już wcześniej wspominałem, przypominała słoje drzewa.

W świecie zachodnim nie są znane historyczne przykłady wykorzystywania metody dyfuzji metali nieżelaznych w celu wytworzenia wzorów podobnych do tych otrzymywanych w Japonii. Najbliższymi przykładami mogą być wyroby ze srebra i miedzi lub ze srebrem niklowym, które wytwarzano jednak głównie w celu ograniczenia kosztów produkcji, poprzez zmniejszenie zawartości srebra w produkcie. Innymi przykładami mogą być przedmioty do tworzenia których stosowano lut i topnik, ale jest to zasadniczo inne podejście do tematu niż to stosowane w Japonii. W procesie lutowania występują problemy z kieszeniami powietrznymi, pękaniem i „złuszczaniem” się warstw metalu. Dodatkowym ograniczeniem są problemy ze skutecznym formowaniem, czy nadawaniem skomplikowanych kształtów ze względu na fakt, iż lut powoduje naprężenia występujące w blaszkach metalowych poddawanych formowaniu np. na walcarkach.


Opis techniki - www.srebrnykruk.pl