Brosza to rodzaj biżuterii wykorzystywanej jako ozdoba stroju lub spinająca jego części z przymocowaną od spodu szpilką.
Sporządza się je z dowolnego materiału podobnie jak pierścienie, obrączki i kolczyki.
Kształty brosz mogą być bardzo zróżnicowane, od przedstawień świata roślinnego np. liści, kwiatów, kompozycji kwiatów, a także wyobrażenia zwierząt takich jak ptaki, owady, czy też różne kształty geometryczne oraz wiele innych form.
Do ich zdobienia wykorzystuje się kamienie szlachetne i ozdobne, oraz wiele innych technik zdobniczych jak choćby emaliowanie czy grawerowanie. Mogą też być wyposażone w różnego rodzaju wisiorki wykonane z kamieni lub metalu.
Składają się z dwóch podstawowych części. Zapinki wykonywanej zazwyczaj w formie szpilki (agrafki) oraz części ozdobnej.
Zdjęcie. Konstrukcja broszy. A – szpilka, B – część ozdobna.
Zapięcie broszy
Dość istotnym elementem każdej broszy jest jej zapięcie, które można wykonać w bardzo wielu wariantach.
Składa się ono z trzech podstawowych elementów tj. zawiasu na którym jest umieszczona szpila oraz z jej zabezpieczenia.
Zdjęcie. Budowa zapięcia broszy. A – zaczep szpili, B – szpila, C – zawias.
Na zdjęciu poniżej pokazana parę bardzo prostych przykładów, samodzielnych w wykonaniu rozwiązań zawiasów oraz zabezpieczeń szpili.
Zdjęcie. Przykłady zapięć do brosz.
Jak widać na załączonych przykładach, najprostszym rozwiązaniem zawiasu jest wykonania go z rurki tj. szarniru przylutowanego od spodu broszy, przez który następnie przekłada się szpile. Wykonuje się ją z metalowego drutu, który wygina się tak, aby nadać mu sprężystość niezbędną do mocnego trzymania zapięcia, a część wsunięta w urkę stanowiła trzpień, na którym obraca się cała szpila.
Aby nadać pożądana sprężystość i utwardzić szpilę, po jej uformowaniu należy ją wypolerować.
Zaczepem szpili w najprostszej formie może być element o „haczykowatym” kształcie, sporządzony z drutu bądź płaskownika przylutowanego przy końcu szpili. Kształtuje się go tak by szpila wsuwała się weń z wyraźnym oporem, stanowiąc zabezpieczenie przed przypadkowym wypięciem.
Rysunek. Zabezpieczenie „bębenkowe”.
Innym rozwiązaniem zaczepu jest wykonanie go z płaskownika i wycięcie w nim „labiryntu” do wsuwania szpili lub wykorzystanie produkowanych przemysłowo gotowych zaczepów z dodatkowym zabezpieczeniem „bębenkowym”.
Zaczep typu „labirynt” sporządzić można z prostokątnej blaszki o grubości około 1 mm, na której trasuje się wzór labiryntu i następnie wycina go piłką włosową.
Zawiasowe mocowania szpili broszy można także wykonać z paska cienkiej blachy w sposób pokazany na poniższym rysunku A obrazującym wykonanie zawiasu i zabezpieczenia szpili. Materiałem wyjściowym jest odcinek blachy „złożony na trzy”, w którym to wykonuje się otwór przelotowy o średnicy dopasowanej do sworznia nitującego, sporządzonego np. z kawałka drutu. Następnie otrzymany element obrabia się tak by otrzymać części zawiasu. Jedna z nich – nieruchoma „U” kształtna lutowana do spodu broszy, wyposażona jest w występ blokujący szpile. Druga spajana jest ze szpilą i po przełożeniu sworznia oraz zaklepaniu jego końców stanowić będzie część ruchomą zawiasu.
Innym rozwiązaniem jest także zawias rurowy przedstawiony na rysunku B (poniżej). Składa się on z trzech części. Dwie końcowe przylutowane są do podstawy z półokrągłym zagłębieniem. Trzecia środkowa lutowana jest do szpilki wygiętej na końcu pod kątem prostym. Element ten wraz z ze szpilką umieszczany jest pomiędzy dwoma przylutowanymi wcześniej częściami i następnie za pomocą sworznia, nitowany.
Kolejny sposób na wykonanie zawiasu to sporządzenie go z profilu kształtem przypominającym dwa koła połączone grubą poprzeczką niczym hantle do ćwiczeń. Zobrazowany on został na rysunku C (poniżej). W rozwiązaniu tym szpilka wyposażona jest w dodatkowy element którym jest wspornik.
Grafika poniżej zawiera także przykładowe rozwiązania dla zaczepów końców szpili. Rysunek D od lewej przedstawia zaczep haczykowy prawy, następny lewy, wykonane z drutu, a trzeci ze zwiniętego paska metalowego. Rysunek E ukazuje zaczep tulejowy składający się z podstawy zaczepu, tulejki i płaszcza tulejki. Rysunek F przedstawia zaczep haczykowy z zapięciem składającym się z zaczepu, podpory ryglującej i tulejki.
Rysunek. Wykonanie zawiasu i zabezpieczenia szpili. A, B, C – zawias szpili, D, E, F – zabezpieczenie szpili.
Szpile
Szpila inaczej zapinka jest to biżuteria wykorzystywana do spinania części ubioru, przypinania kapeluszy, welonów, krawatów, również różnorakich pasków, naszyjników, bransolet itp.
Szpila składa się z igły oraz ozdobnej główki. Do wykonania igły, wykorzystuje się metale szlachetne i ich stopy oraz metale nieszlachetne, a także nieżelazne. Główki sporządzać można z metali szlachetnych, kamieni szlachetnych i ozdobnych, kości, porcelany itp. Igły mogą być krótkie bądź długie, a kształty części ozdobnej są przeróżne i uzależnione głównie od wyobraźni twórcy.
Bardziej ozdobnym rodzajem zapinki jest agrafa będąca szpilą ze sprężynującym zapięciem.