www.srebrnykruk.pl






Abc złotniczo-jubilerskie

strzalka do tyłu strzalka do góry
Inkrustacja

Wbijanie wgłębne we wcięcia wykonane w zdobionym materiale


Wbijanie wgłębne we wcięcia wykonane w zdobionym materiale jest metodą bardzo pracochłonną i wymagającą ogromnego doświadczenia oraz umiejętności od wykonawcy.


Pracę rozpoczyna się od grawerowania na powierzchni stalowego wyrobu, wgłębień krzywych i linii rysunku tak, by pionowe ścianki boczne były nieznacznie podcięte w głąb materiału. Używa się do tego rylca lub dłuta.

Wycięte wgłębienie powinno być szersze u dołu i węższe u góry. Ma to na celu uniemożliwienie wysuwania się wbijanego w rowek metalowego drutu. Głębokość rowka powinna mieścić się w przedziale od 1 do 1,5 mm, a jego dno należy ponacinać.

Grawerowanie zaprojektowanego wzoru rylcem jest czynnością praco i czasochłonną, ale daje w efekcie bardzo wyraziste odwzorowanie zarysu rysunku. Natomiast wycinanie za pomocą dłuta daje nieco kanciasty i uproszczony rysunek jest za to prostsze w wykonaniu.

Pracę rozpoczyna się od ułożenia obrabianego przedmiotu na kowadle i ustawieniu puncy na obrysie wzoru. Następnie kilkukrotnie dość silnie uderza się młotkiem w jego częścią uderzeniową tak, by część robocza zagłębiła się w metal na głębokości od 0,5 do 0,8 mm. Punce przesuwa się wzdłuż wzoru i ponownie tą samą liczbą ruchów, równomiernie uderza. Dzięki temu ostrze narzędzia wejdzie w metal na taką samą głębokość jak za pierwszym razem. Powstałe w ten sposób wgłębienia w metalu będą miały taką samą głębokość na całej długości wykonywanej linii. Z biegiem czasu konieczność liczenia uderzeń zaniknie, a główną wskazówką kontrolująca ich liczbę będzie słyszalny rytm stukania.

Gdy ostrze narzędzia zagłębia się w metalu, poza wgłębieniami, część metalu (pod działaniem klinu ostrza) jest wypychana i unosi się wzdłuż krawędzi rowka, nad inkrustowaną powierzchnię. Uniesione ostre krawędzie metalu nazywane są kołnierzem i służą do zabezpieczenia poprzez ich zaciskanie, przed wysuwaniem się metalowych ozdobnych wkładek. Niestety takie mocowanie nie jest zbyt mocne, gdyż po szlifowaniu i polerowaniu część zakutego kołnierza jest usuwana.

W celu zwiększenia wytrzymałość wkładanych elementów, wycina się ostrym narzędziem, na spodzie wykonanej bruzdy, dodatkowe dwa rowki (rysunek poniżej). Jeden rowek ma nachylenie w prawo, a drugi w lewo i w przekroju przypominają trójząb z zębami rozszerzający się w dół. Miękki metal zakuwany w tak przygotowane wgłębienie, mocno łączy się z podstawą bruzdy.

techniki-inkrustacja-rysunek-2
Rysunek. Formowanie wybijaniem zagłębienia, wykonanie cięciem dodatkowych rowków i układanie drutu.

Zagłębienia zaopatrzone w dwa wycięcia boczne w dnie (lub dodatkowe rowki w wykonanym już zgłębieniu) pod zamocowanie ozdobnych wkładek, można wykonać rylcem grawerskim o przekroju czworobocznym lub trójkątnym. Podczas wykonywania tej operacji ostrze jest przechylane w jedną lub drugą stronę w stosunku do powierzchni przedmiotu obrabianego (rysunek poniżej).

techniki-inkrustacja-rysunek-3
Rysunek. Cięcie rowków. Od prawej za pomocą narzędzi do grawerowania i podcinanie ścian wcześniej wykonanego zagłębienia.

Po przygotowaniu wzoru dekoracyjnego jeden koniec drutu umieszcza się w nacięciu i uderzeniami młotka mocuje. Następnie odwijając ze szpulki równo z liniami nacięć rysunku, mocuje fragment wzoru we wgłębieniach przy pomocy dłuta o nieco stępionym końcu.

Drut wbijany jest młotkiem na całej długości wzoru systematycznie, miejsce po miejscu. Rozwijany jest bezpośrednio ze szpulki i odcinany od niej po ułożeniu fragmentu.

techniki-inkrustacja-zdjecie-nabijanie-drutu
Zdjęcie. Nabijanie drutu.

Rysunek można nabijać równo z tłem tj. powierzchnią wyrobu i polerować tak by uzyskać zlanie się osobnych linii. Można także nieznacznie spłaszczać drut nie zaklepuje go równo z powierzchnią tła.

Pozostawia się wówczas nieznaczny nadmiar wysokości i niekiedy szerokości materiału, który następnie zagina się bokami, aż do uzyskania styku z powierzchnią. Daje to efekt jakby naciekania metalu, nieznacznie uwypukla wzór, zmiękczając kanciastość i korygując czystość linii rysunku.

Rysunek można także dodatkowo wykończyć puncą cyzelerską.

Drut wykorzystywany w inkrustacji ma zazwyczaj grubość w przedziale od 0,15 do 0,30 mm, a czasami większą.

Narzędzia muszą być tak dobrane szerokością, by nie uszkodzić krawędzi wgłębień wystających ponad powierzchnię wyrobu.

Do przygotowania wgłębień pod wzór dekoracyjny wykorzystać można także technikę wstępnego trawienie z wykańczaniem rylcem bądź dłutem. Rowek pod rysunek najpierw nanoszony jest ostrą punca lub dłutem liniowym – konturowym i później poszerzany specjalnym narzędziem o płaskim zakończeniu.

Wykonywanie dodatkowych zdobień

Dekoracyjny wzór liniowy bądź wycięty w całości z blachy można dodatkowo urozmaicić, wykonując kuliste wybrzuszenia.

Uderzaniami młotka stożkowego (bądź innego narzędzia o takim kształcie) w metalu przygotowuje się wgłębienie. Na obwodzie krawędzi powstałego zagłębienia, tworzy się podniesiony zadzior. Koniec drutu umieszczany jest we wgłębieniu i przycinany na poziomie kołnierza. Aby zapobiec wypadnięciu wkładki, zadzior jest lekko dobijany młotkiem. Następnie puncą z małą kulistą wnęką, wystający kawałek drutu jest ściągany. W rezultacie tej operacji otrzymuje się wkładkę w postaci guzka o regularnej kulistej powierzchni.

techniki-inkrustacja-rysunek-zakuwanie-zadziorow
Rysunek. Zakuwanie kołnierza rowka za pomocą płaskiej puncyny i jego ściąganie puncyną rowkową

Wbijanie wgłębne - www.srebrnykruk.pl