www.srebrnykruk.pl






Abc złotniczo-jubilerskie

strzalka do tyłu strzalka do góry
Barwienie metali

Barwienie srebra


Barwienie srebra ma najczęściej za zadanie wydobycie białej barwy czystego metalu i wykonywane jest za pomocą tzw. bielenia bądź bejcowania.


Innym często wykonywanym zabiegiem na srebrze jest postarzenie jego wyglądu. Upodabnia ono wyrób do „starego srebra”, za pomocą patynowania nazywanego czasami oksydowaniem.

Bejcowanie

Bejcowanie, czyli bielenie srebra i jego stopów wykonuje się w roztworach roztwarzających tlenek miedziowy bez atakowania srebra. Starannie oszlifowany wyrób jest wyżarzany do momentu uzyskania przez niego czerwonego koloru. Po oziębieniu wygotowuje się go przez 1 do 2 minut w rozcieńczonym kwasie siarkowym. Kwas ten przygotowywany jest przez rozpuszczenie 20 do 50 g stężonego kwasu siarkowego w 1 litrze wody. Czas działania roztworu można w dużym stopniu przyśpieszyć, dodając do niego niewielką ilość nadmanganianu potasu. Zabieg wyżarzania i wygotowywania w zależności od oczekiwanego rezultatu można ponawiać parokrotnie.

Inną znaną metodą bejcowania jest wygotowywanie wyżarzonego wyrobu w roztworze sporządzonym z 30 g kamienia winnego oraz 50 g soli kuchennej na 1 litr wody. Kolejnym sposobem bejcowania jest zanurzenie wyrobu na sicie cynkowym i wygotowanie go w roztworze 60 g boraksu rozpuszczonego w 1 litrze wody.

Po bejcowaniu w kąpieli, wyroby srebrne należy starannie wypłukać w wodzie i wyszczotkować mosiężną szczotka z dodatkiem piwa, bądź wyciągu z korzenia mydlanego24-2 i na końcu wypolerować.

Przedmioty srebrne, które przewidziane są do matowienia, szczotkuje się kredą oraz spirytusem. Następnie na ich powierzchnie nakłada się mieszaninę 6 części kamienia winnego, 4 części węglanu potasowego, 3 części węgla drzewnego, rozrobionych z wodą. Następną czynnością jest wyżarzanie oraz staranne płukanie w wodzie z dodatkiem nieznacznej ilości ałunu, albo zakwaszonej kwasem siarkowym.

Srebrne wyroby hartowane bądź utwardzone kuciem czy też walcowaniem, które nie są wyżarzane z uwagi na potrzebę zachowania tej cechy, są bielone za pomocą powlekania powłoką czystego srebra przez posrebrzane galwanicznie.

Patynowanie

Patynowanie srebra służy do uzyskania efektu „starego srebra”, czasami nazywa się je „oksydowaniem”. Jednak określenie to jest dość nietrafne, ponieważ zasadza się ono nie na utlenianiu, a na wytworzeniu niezbyt grubej powłoki siarczku srebra. Patynowanie, najlepsze efekty wizualne daje na wyrobach o bogatej ornamentyce. Po starciu ciemnej powłoki z wystających elementów, pozostające w zagłębieniach ciemne zabarwienie, na zasadzie kontrastu światła i cienia podkreślają walory artystyczne wyrobu. Skład, stężenie, zastosowanej kąpieli oraz temperatura barwionego przedmiotu, decydują o uzyskanej palecie kolorów. Może być ona od ciepłej brązowej przez ciemnobrązową do zimnej niebieskoszarej.

Zanim przystąpi się do patynowania wyrób musi być starannie oczyszczony i powleczony powłoką czystego srebra. Realizowane jest to za pomocą zabiegu wygotowania w rozcieńczonym kwasie siarkowym albo na drodze elektrolizy.

Srebro koloruje się zanurzając je w gorącym roztworze, a zabieg ten można przyśpieszyć, podgrzewając obrabiany wyrób, przed jego zanurzeniem. Po uzyskaniu żądanego koloru, patynowany przedmiot płucze się w wodzie. Później za pomocą lnianej ściereczki oraz sproszkowanego pumeksu, bądź wapnem wiedeńskim albo suchym suknem i kredą, miarowo czyści wypukłe elementy ornamentu. Wzmacnia się w ten sposób walory wizualne przedmiotu. Końcową czynnością jest nadanie zakładanego połysku za pomocą gałganku wełnianego i proszku polerskiego.

Do częściowego patynowania, wykorzystuje się pędzel którym to, na ogrzany uprzednio wyrób w zaplanowane miejsca nanosi się roztwór patynujący.

Lekkie matowienie miałkim piaskiem patynowanych wyrobów nadaje im bardzo efektowny wygląd.

Odcienie brązowe i szare uzyskuje się zazwyczaj używając roztworu wątroby siarczanej. Mieszaninę tą uzyskuje się w wyniku połączenia ze sobą 1 części sproszkowanej siarki oraz 2 części potażu (tj. węglanu potasowego). Następnie ogrzewa się ją ciągle mieszając przez 20 do 25 minut, aż do całkowitego stopienia się ze sobą składników i uzyskania masy koloru szarobrązowego o silnym zapachu siarkowodoru. Topienie prowadzi się w stalowym pojemniku, takim jak choćby puszka po konserwie. Miesza stalowym prętem, a ogrzewa na płycie elektrycznej, ponieważ otwarty ogień np. gazowy może zapalić siarkę. Tak przygotowaną masę wylewa się na żeliwną lub ceramiczną płaszczyznę i po zestaleniu oraz wychłodzeniu rozkrusza na kawałki. Wątroba siarczana trzymana powinna być w szczelnie zamkniętym szklanym naczyniu. Cechuje się ona higroskopijnością, dobrze absorbuje wodę zawartą w powietrzu w wyniku czego traci swe własności. Roztwór do pracy sporządza się na bieżąco, rozpuszczając 10 do 20 g wątroby siarczanej w 1 litrze wody i przechowuje nie dłużej niż przez jedną dobę.

Jeśli wątrobę siarczaną uzyska się topiąc siarkę z wodą w miejsce potażu, to warstwy barwiące będą miały kolory szare bądź jasnoszare.

Do często stosowanych kąpieli barwiących możemy zaliczyć te o składzie 6 g siarczku potasowego, 20 g salmiaku na 5 litrów wody ogrzanej do wrzenia oraz 25 g siarczku potasowego, 10 g węglanu amonowego na 1 litr wody.

Niebieskoczarną barwę otrzymuje się stosując do patynowania kąpiel złożoną z 5 g mieszaniny siarczku potasu z siarką, 10 g węglanu amonowego i 1 litra wody, ogrzanych do temperatury około 90 o

Zielonkawoszary kolor srebra, nadaje się przez jego zanurzenie w gotującym się roztworze o składzie wagowym; 3 części stężonego kwasu siarkowego, 1 części jodku potasowego oraz 1 części wody. Bardzo ważnym jest, by w trakcie przyrządzania roztworu bezwzględnie stosować się do bezpiecznego schematu dodawania komponentów. W pierwszej kolejności rozpuszcza się w wodzie jodek potasu i wówczas tak otrzymany roztwór wlewa się bardzo powoli do stężonego kwasu siarkowego.

Brązowy odcień srebrnych przedmiotów da się także otrzymać barwiąc je roztworem złożonym wagowo z 2 części siarczanu miedziowego, 1 części wody amoniakalnej oraz 20 części kwasu octowego.

Miły dla oka brunatny odcień uzyskuje się w kąpieli o składzie; 5 g siarczanu miedziowego, 5 g salmiaku i 100 g octu. Inną metodą otrzymania brunatnego zabarwienia jest tzw. sposób francuski wykorzystujący dwie kąpiele. Pierwsza złożona jest z roztworu 1200 g chlorku żelazowego i 1 litra wody, a druga z 20 g octanu sodowego i 1 litra wody. Starannie odtłuszczony wyrób umieszcza się w pierwszej kąpieli na parę sekund, po czym na jego powierzchni powstaje chlorek srebra. Po usunięciu przedmiotu z roztworu, płucze się go w wodzie i zanurza na sicie mosiężnym, albo cynkowym w drugim roztworze redukującym chlorek srebra na srebro o kolorze szarobrunatnym.

Czarna barwa srebra wytwarzana jest przez umieszczenie przedmiotu w kąpieli rtęciowej (przygotowywanej przez rozpuszczenie 10 g azotanu rtęciowego w 1 litrze wody z dodatkiem kwasu azotowego), aż do wyklarowania się mieszaniny. Następnie wyrób przenosi się do kąpieli zawierającej siarczek potasowy lub amonowy, wytwarzającej czarną powłokę siarczku rtęci.

Niebieskie do czerwonobrunatnego zabarwienie uzyskuje się także na drodze elektrolizy, zanurzając srebrny wyrób, jako anodę w kąpieli o składzie; 1 część chlorku miedziowego oraz 3 do 4 części wody. Katodą jest wówczas blaszka platynowa, a napięcie nie może być większe niż 3 do 4 V.

Po umieszczeniu wyrobu, jako anody w kąpieli z 20 g chromianu potasowego na 1 litr wody i działaniu małym prądem, przy katodzie będącej np. końcem drutu doprowadzającego prąd, można otrzymać czerwone zabarwienie. Dodanie 10 g siarczanu potasowego powoduje powstanie jasno czerwonego zabarwienia. Parę kropel roztworu soli kuchennej dolanych do mieszaniny chromianu, powoduje wytworzenie krwistoczerwonego zabarwienia.

Należy pamiętać, iż barwienie srebra na drodze elektrolitycznej nie jest trwałe.


24-2Korzeń mydlany, uzyskiwany jest z pospolitej byliny zawierającej w swoich kłączach dużo saponin, wykorzystywanych w produkcji mydła i środków piorących.


Barwienie srebra - www.srebrnykruk.pl