www.srebrnykruk.pl






Abc złotniczo-jubilerskie

strzalka do tyłu strzalka do góry
Barwienie metali

Barwienie miedzi i jej stopów


Barwieniu można także poddawać przedmioty wykonane z miedzi i jej stopów tj. brązu, mosiądzu oraz z pomiedziowanych wyrobów żelaznych i cynkowych.


Bardzo dobrze sprawdza się w tym kąpiel uniwersalna sporządzana z; 25 g siarczanu miedziowego, 25 g siarczanu niklowego, 12 g chloranu potasowego, 7 g nadmanganianu potasowego rozpuszczonych w 1 litrze wody. Otrzymane tym sposobem zabarwienie jest trwałe, bardzo wytrzymałe na działania mechaniczne i przybiera odcienie od jasnobrązowego do czekoladowego. Zanim przystąpi się do pracy z tą kąpielą, należy ją podgrzać w kamiennym naczyniu, a wyroby przeznaczone do barwienia muszą być dokładnie oczyszczone oraz odtłuszczone. Zabieg barwienia trwa od 1 do 2 minut i może być wykonywany przez zanurzenie w kąpieli, bądź przez pędzlowanie powierzchni przedmiotu. Na koniec wyrób starannie się płucze w wodzie i suszy lnianą ściereczką, albo w ciepłych trocinach.

Miedź na czarno barwi roztwór o składzie; 125 g azotanu miedziowego, 25 g azotanu srebra i 200 ml wody. Mieszaninę tą ogrzewa się do temperatury 50oC, a barwioną powierzchnię pokrywa się za pomocą pędzla.

Stalowoniebieskie zabarwienie miedzi, otrzymuje się działając na nią kąpielą o recepturze; 2 g siarczku potasowego, 2 g soli kuchennej i 1 litr wody.

Kolor jasno do ciemnobrązowego, uzyskuje się przez kąpiel wyrobu miedzianego w roztworze siarczku glinowego w ilości od 20 do 25 g na 1 litr wody. Wyrób przed barwieniem należy podgrzać i następnie zanurzyć lub pędzlem pokryć jego powierzchnie roztworem kolorującym. Poziom głębi uzyskanej barwy, uwarunkowany jest temperaturą wstępnego ogrzania wyrobu, im jest ona wyższa, tym barwa ciemniejsza.

Inną znaną od dawna metodą kolorowania miedzi oraz mosiądzu, jest ich barwienie kawasem azotowym. Umożliwia ona otrzymanie zabarwienie od oliwkowozielonego przez brązowe, szare po wyraziste czarne. Metoda ta wymaga wieloletniego doświadczenia oraz zachowania bardzo dużej uwagi w czasie używania żrącego i niebezpiecznego kwasu azotowego, wydzielającego w czasie barwienia trujące gazy. Barwne efekty otrzymuje się przez pokrycie powierzchni wyrobu miedzianego bądź mosiężnego kwasem, albo jego roztworem rozprowadzanego tamponem z waty na drewnianej rączce. Po pokryciu powierzchni kwasem, rozpoczyna się burzliwa reakcja, której towarzyszy wydzielanie niebezpiecznych oparów. Najpierw powierzchnia wyrobu zielenieje, następnie stopniowo zaczyna czernieć. Po zatrzymaniu się reakcji wyrób jest ogrzewany. Powoduje to jej ponowne wzbudzenie. Zabieg kontynuuje się, aż do zupełnego odparowania kwasu azotowego. Dalej przedmiot zostawia się do ostygnięcia i starannie oczyszcza pod gorącą bieżącą wodą, a następnie osusza. Rodzaj uzyskanej barwy uzależniony jest od stężenia kwasu, czasu trwania obróbki oraz temperatury ogrzania. Powłoka barwna jest niezwykle trwała i daje się ją szlifować oraz polerować.


Barwienie stopów miedzi


Różne odcienie kolorów żółtopomarańczowego, malinowego, fioletowegoniebieskiego, otrzymuje się działając mieszaniną roztworów wodnych o składzie; roztwór tiosiarczanu sodowego w ilości 130 g na 1 litr gorącej wody z roztworem krystalicznego octanu ołowianego24-3 w ilości 35 g na 1 litr gorącej wody.


Wytrawiony kwasem azotowym oraz przemyty wodą mosiężny wyrób, wolno i spokojnie zanurza się w ogrzanej do 80oC mieszaninie dwóch roztworów. Na warstwie zewnętrznej przedmiotu wyłaniają się szybko następujące po sobie barwy, od żółtej przez pomarańczową, czerwoną, malinową, fioletową do niebieskiej, przechodzącej w szarą kończącą proces. Gdy potrzebujemy otrzymać określony kolor w momencie jego pojawienia niezwłocznie energicznym ruchem wyjmuje się wyrób z kąpieli i następnie przemywa go oraz osusza. Z uwagi na niewielką trwałość wytworzonej barwnej błonki, nanosi się na nią powłokę lakieru bezbarwnego. Ciekawy rezultat można osiągnąć wyjmując bardzo powoli i spokojnie barwiony wyrób z kąpieli w momencie ukazania się pierwszej żółtej barwy. Uzyskamy wówczas górną część żółtą, płynnie przechodzącą dalej w podobne do tęczy barwy, od pomarańczowej poprzez czerwoną, malinową, fioletową, aż do niebieskiej na najdłużej kąpanej dolnej części wyrobu. Następnie przedmiot należy przemyć osuszyć i pokryć lakierem bezbarwnym. Mieszanina użyta do barwienia jest nietrwała, bardzo szybko traci swe właściwości. Dlatego przygotowuje się ją w ilości koniecznej do jednorazowego użycia, niemożna jej także przetrzymywać.

Barwę bądź czarnąodcieniach szarościczerni od jasno-szaro-fioletowej do wyrazistej szaro czarnej, da się otrzymać stosując masło antymonowe, rozcierane twardym pędzlem lub szczotką szczecinową bezpośrednio na gotowym przedmiocie. Nasycenie kolorów powiązane jest z czasem trwania zabiegu oraz stopniem kumulacji roztworu. Otrzymana barwna warstwa jest trwała i wyrób wymaga tylko przemycia i osuszenia.

Kolor brązowy mosiężnych wyrobów możliwy jest do uzyskania dzięki obróbce chemicznej w mieszaninie 50 g pięciowodnego siarczanu miedziowego z 5 g nadmanganianu potasu w 1 litrze wody.

Wyroby ze stopów miedzi barwi się na kolory ciemnobrązowy do czarnego przez zanurzenie i poddanie ich działaniu przez czas od 5 do 7 minut w ogrzanym do temperatury od 70 do 80oC roztworze o składzie 20 g chloranu potasowego i 40 g 25 % amoniaku na 1 litr wody. Barwy od oliwkowozielonej do brązowej uzyskuje się przez zanurzenie na czas od 10 do 15 minut w ogrzanym do temperatury od 60 do 70oC roztworze o składzie 50 do 70 g chloranu potasowego z 40 do 50 g azotanu miedzi i 80 do 400 g chlorku amonowego na 1 litr wody.

Zieloną barwę mosiądzu uzyskuje się w kąpieli o składzie 20 g chlorku potasowego, 70 g azotanu miedziowego, rozpuszczonych w 60 ml wody. Barwienie odbywa się w zimnej kąpieli. Inna receptura tej kąpieli to; 8 g siarczanu miedziowego, 2 g chlorku amonowego i 100 ml wody.


Naturalna patyna


Wyroby dekoracyjne wykonane ze stopów miedzi, a szczególne te poddane wpływom działań zjawisk atmosferycznych, podlegają naturalnemu procesowi utleniania tj. patynowaniu.


Proces ten można zaobserwować bardzo łatwo w środowisku miejskim, gdzie jest wzmacniany zanieczyszczeniami związków siarki w powietrzu i wynosi od 1,25 do 2,6 µm rocznie. W warunkach niezanieczyszczonego powietrza, tempo powstawania powłoki, to od 0,05 do 0,08 µm rocznie. Naturalna patyna na granicy z metalem ma wewnętrzną warstwę kuprytu, czyli podtlenku miedzi o kolorze czerwonobrązowym. Natomiast jej warstwy zewnętrzne, przybierają zabarwienie od zielonego do czarnego. Łączna grubość naturalnej patyny może osiągnąć od 10 do 50 µm, a wytworzonej sztucznie około 2,6 do 2,7 µm. Jest ona bardzo dobrą ochroną przed niszczeniem metalu. W warunkach podwyższonej wilgotności można zaobserwować szkodliwe zjawisko tzw. „dzikiej patyny”, będącej związkami miedzi z chlorem o barwie jaskrawo zielonej. Różni się ona od „szlachetnej patyny” tym, iż tworzy się nie tylko na zewnętrznej warstwie przedmiotu, ale wnika także w głąb metalu, niszcząc go.


24-3Octan ołowiany nazywany jest też czasami cukrem ołowianym z uwagi na jego słodki smak.


Barwienie miedzi i jej stopów - www.srebrnykruk.pl