Gwintowanie

Gwinty segreguje się zgodnie z ich średnicą i skokiem gwintu^5-5, a także pod względem kształtu występów na gwint trójkątny, trapezowy, okrągły i kwadratowy^5-6. Najbardziej rozpowszechniony jest gwint metryczny trójkątny oznaczany symbolem np. M4 x 1 gdzie M oznacza gwint metryczny, 4 to zewnętrzna średnica gwintu, a 1 to skok gwintu w mm.

Gwint zewnętrzny nacina się narzynkami a gwinty wewnętrzne gwintownikami złożonymi z trzech gwintowników; wstępnego, zdzieraka i wykańczaka. Gwintowniki oznacza się podając ich typ, wymiar i rodzaj nacięć oraz dodatkowo na obwodzie uchwytu nacięciami określającymi kolejność posługiwania się gwintownikami z jednego zestawu. Jedno nacięcie oznacza pierwszy używany gwintownik wstępny, dwa to wyróżnik zdzieraka a trzy lub ich brak to wykańczak.

Gwintownik wstępny ma nieco mniejszą średnicę od wykańczaka gdyż zaznacza on przebieg gwintu kończonego wykańczakiem. Otwory pod gwint mają mniejsze wymiary od średnicy gwintu przykładowe wymiary podano w tabeli poniżej.

Gwintowniki są wykonywane w kształcie śruby o stożkowym zakończeniu z bruzdami wyciętymi na powierzchni równolegle do osi gwintownika. Bruzdy stanowią krawędzie tnące i równocześnie odprowadzają wióry. Gwintownik zbudowany jest z części roboczej i chwytu o zakończeniu kwadratowym umożliwiającym założenie pokrętła. Część robocza składa się ze stożka skrawającego i walca wykańczającego.

Gwintownik zorientowany w otworze dokładnie współosiowo i posmarowany olejem maszynowym jest wkręcany poprzez obrót w prawo przy użyciu uchwytu gwintownika. Każdorazowo po półobrocie w prawo dla ułatwienia pracy i zabezpieczenia przed uszkodzeniem części roboczej gwintownika wykonuje się ćwierć obrotu w lewo.

Początkowo pracę wykonuje się wywierając niezbyt dużą siłę skierowaną osiowo, aż do momentu otrzymania pierwszej bruzdy. Później gwintownik zagłębia się automatycznie. Po wykonaniu nacięć gwintownikiem wstępnym, zabieg powtarzamy używając gwintownika zdzieraka i wykańczaka.

Gwintując otwory głębokie oraz nieprzelotowe trzeba, co jakiś czas gwintownik wykręcać z otworu i czyścić go z wiórów. Trzeba też zachować dużą ostrożność gwintując otwory o średnicy poniżej 3 mm, nie wywierać za dużej siły w kierunku osi i obrotu gdyż gwintownik z uwagi na swą kruchość mogą dość łatwo ulec uszkodzeniu.

Gdy gwintownik się złamie wykręca się go przytrzymując wystającą część płaskoszczypami lub gdy niema takiej możliwości, posługuje się wówczas wygiętym w dwoje twardym drutem, którego końce wsuwa się w kanaliki gwintownika odprowadzające wiór.

Gwinty zewnętrzne wykonywane są narzynkami osadzonymi w oprawkach z pokrętłami. Nacięcie gwintu otrzymuje się po jednym przejściu narzynką.

Narzynki wykonywane są ze stalowych hartowanych pierścieni, wewnątrz nagwintowanych, z wywierconymi otworami stanowiącymi krawędzie tnące i równocześnie wykorzystywanymi do odprowadzania wiórów. Ilość krawędzi skrawających jest taka sama jak otworów i uzależniona jest od średnicy gwintu. Narzynki z trzema krawędziami używa się do gwintów o średnicy do 6 mm, z czterema do gwintów od 6 do 16 mm, a z pięcioma powyżej 16 mm.

Pręt, który będzie gwintowany unieruchamia się pionowo np. w imadle, a jego koniec fazuje pilnikiem. Następnie część stożkową – zbierającą narzynki nakłada się i pokręca w lewo zachowując zasady takie same jak przy pracy gwintownikami.