Jest jednym z najtwardszych i najcięższych metali. Ma niebieskoszarą barwę o silnym połysku.
Nie wchodzi w reakcje z kwasami i zasadami. Łatwo się utlenia, topiąc go trzeba dodawać substancje utrudniające utlenianie. Przy topieniu wydziela trujące opary. W przyrodzie występuje bardzo rzadko jest spotykany zazwyczaj w rudach platyny i irydu. Odkryto go w 1803 roku.
Używa się go w stanie czystym, jako dodatku stopowego do stopów platyny, aby zwiększyć ich twardość i odporność chemiczną. W stopie z platyną produkuje się z niego końcówki piór wiecznych, standardowe odważniki i styczniki elektryczne. W jubilerstwie wykorzystuje się stopu o składzie od 0,5 do 10% osmu i od 90 do 95% platyny jako bardzo twardego i ciągliwego materiału. Tlenek osmu używany jest w daktyloskopii do pobierania odcisków palców.
