Polerowanie

Wykonywane może być sposobem ręcznym lub mechanicznym, jednakże w każdym przypadku po wcześniejszym oczyszczeniu przedmiotu z brudu po szlifowaniu.

Polerowanie ręczne

Polerowanie ręczne wykorzystuje się przede wszystkim w jubilerstwie. Narzędziem wykorzystywanym do tego są gładziki nazywane także gładzidłami, dają one szczególnie dobre efekty w przypadku przedmiotów srebrnych.

Gładziki wykonuje się w formie specjalnych bryłek polerowniczych o kształtach takich jak owalny, prosty itp. umożliwiających obróbkę różnorakich krzywizn i wgłębień. Części robocze wytwarza się z twardego materiału takiego jak hematyt, agat, jaspis czy krwawnik^9-2, zamkniętych w oprawce miedzianej lub mosiężnej, obsadzonej na długim drewnianym uchwycie.

Gładziki przechowuje się w celu zabezpieczenia ich przed działaniem czynników atmosferycznych zawinięte w skórę, posypaną talkiem cynowym i różem polerowniczym. Co pewien czas zaleca się także przepolerowanie ich powierzchni, różem bądź tlenkiem cyny.

Innym typem tych narzędzi są gładziki wykonywane z hartowanej stali o różnorakich kształtach części roboczych. Robocze powierzchnie tych przyrządów polerskich należy utrzymywać wypolerowane do stanu lustrzanego i w tym celu okresowo przecierać skórą.

Polerowanie ręczne polega na przesuwaniu częścią roboczą gładzika z jednoczesnym silnym dociskiem po obrabianej płaszczyźnie. Efektem tych działań będzie usunięcie wszelkich nierówności, rys oraz innych wad, a także uzyskanie wygładzenia powierzchni i lustrzanego połysku.

W czasie polerowania powierzchnię obrabianą w celu zmniejszenia tarcia, należy zwilżać roztworem sody bądź mydła, czy też wyciągiem z korzenia mydlnika. W przeszłości używano do tego także piwa.

Ręczne polerowanie gładzikiem jest o wiele dłuższe niż polerowanie maszynowe, ale w jego wyniku uzyskuje się korzystniejsze rezultat ostateczny oraz efektowny połysk. Korzysta się z niego głównie przy polerowaniu wyrobów złoconych oraz srebrzonych galwanicznie, gdyż nie uszkadza ono cieniutkich powłok metalu szlachetnego, a wręcz je wzmacnia.

Przedmioty srebrne próby 0,800 polerować należy wyłącznie gładzikiem. Polerowanie maszynowe usuwa częściowo, cienką warstwę czystego srebra wytworzoną na powierzchni przedmiotu w trakcie jego wygotowywania w kwasie siarkowym. Powoduje to pojawianie się w tych obszarach skazy ze srebra o niższej próbie o żółtym zabarwieniu.

Poza polerowaniem gładzikiem wykorzystuje się do ręcznego polerowania; skórki irchowe, filc, flanele, sznurki oraz taśmy.

Polerowanie mechaniczne

Do polerowania mechanicznego wykorzystuje się urządzenia do szlifowania wyposażone w miękkie szczotki bądź tarcze polerskie wykonane ze sklejonych zwiniętych pasków materiałów takich jak sukno czy wojłok, bądź tarcze papierowo bawełniane z nakładaną na nie pastą polerską.

Docisk wyrobu obrabianego do tarczy nie może być zbyt duży, gdyż może to doprowadzić do przegrzania jego powierzchni. Prędkość skrawania w czasie polerowania podano w tabeli poniżej.

Środkami polerowniczymi są róż polerowniczy, kreda szlamowa, tlenek cynku, zarobione z oliwą albo w formie pasty

Do polerowania wstępnego stosuje się pasty zawierające tlenek chromowy. Po nim wykonuje się polerowanie wykańczające, miętką szczotką wełnianą z różem w formie niemalże suchej pasty o małej zawartości tłuszczu. Czym mocniej suchy jest róż, tym ładniejsza jest uzyskana powłoka dekoracyjna.

Trypla

Trypla inaczej łupek polerski albo tripoli. Jest to organiczna skała osadowa odmiana diatomitu inaczej ziemi okrzemkowej będącej produktem nagromadzenia dużych ilości krzemionkowych szkieletów okrzemek oraz opalu. Jest to skała lekka, krucha i porowata o zabarwieniu żółtym nadawanym jej przez tlenek żelaza.

Przerobiona i wyszlamowana jest jednym z najlepszych materiałów polerskich do obróbki metali szlachetnych. Połączona z tłuszczem jest składnikiem wielu past polerskich.

Róż polerowniczy

Róż polerowniczy nazywany także różem paryskim albo angielskim jest tlenkiem żelaza, występuje w naturze w formie minerału hematytu.

Sztucznie róż polerowniczy uzyskiwany jest jako produkt uboczny przy produkcji kwasu siarkowego metodą prażenia pirytów i znany jest wówczas pod nazwą caput mortuum.

Stosowano go kiedyś do polerowania po wymieszaniu z oliwą albo spirytusem. Współcześnie stopiony ze steryną jest bardzo popularnym środkiem polerowniczym z uwagi na uzyskiwany doskonały połysk metali nim obrabianych.

Dostępny w handlu w formie proszku albo prętów czy też kulek, jako tzw. kamień krwawnikowy stosowany do polerowania ręcznego. Jego odmianami są biel polerownicza i błękit polerowniczy, używane do polerowania wyrobów złotniczych oprawionych kamieniami szlachetnymi.

Wyciąg z korzenia mydlnika

Wyciąg z korzenia mydlnika wykorzystywany jest do zwilżania wyrobów w trakcie polerowania ich stalą, a także w młynkach polerowniczych.

Mydlnik jest to roślina z rodziny goździkowatych spotykana także w Polsce w miejscach piaszczystych i nad brzegami rzek.

Wyciąg z korzenia tej rośliny przygotowuje się przez wygotowanie około 1 kg korzenia w 10 litrach wody. Uzyskany roztwór ma w swoim składzie saponinę oraz glukozyd, powodujące wytworzenie piany porównywalnej z mydłem.

Roztwór mydła weneckiego

Roztwór mydła weneckiego wykorzystywany jest w tym samym celu co wyciąg z korzenia mydlnika.

Sporządza się go rozpuszczając w letniej wodzie czyste mydło, które jest pozbawione substancji żrących, nazywane marsylskim  wytwarzane z oliwy i oliwek.

Skład past polerowniczych zawiera tabela poniżej.

Pasty te wytwarza się dodając bardzo dobrze rozkruszone oraz przesiane środki polerownicze do stopionych oraz przestudzonych tłuszczy, następnie mieszanych starannie i odlewanych w formy. Na pasty mające w składzie wapno wiedeńskie zaleca się nanieść powłokę z parafiny.

Bębny polerownicze maja różnorodna budowę i kształty. Ruch obrotowy bębna, w którym znajdują się niezbyt wielkie obrabiane przedmioty i elementy robocze wykonane w formie drobnych stalowych kulek, stożków itp., powoduje przemieszczanie się ich względem siebie. Elementy robocze uderzając i trąc o powierzchnie przedmiotu wygładzają ją.

Poprawę efektu wybłyszczania powierzchni uzyskuje się przez dodanie do bębna płynu polerowniczego. Jest nim roztwór czystego pozbawionego sody mydła, albo wyciągu korzenia mydlnika z dodatkiem cyjanku potasu, amoniaku bądź salmiaku, usuwających zabrudzenia i skracających czas obróbki. Do 1 litra wody dodaje się około 10 g płatków mydlanych oraz od 1 do 2 g cyjanku potasu. Bęben obracając się, wytwarza obfitą pianę wypełniającą całe jego wnętrze powodując, iż przedmioty obrabiane stają się śliskie i nie uszkadzają się podczas ocierania się o elementy robocze.

Średnica stalowych kulek wynosi zazwyczaj od 3 do 5 mm, a niekiedy przy obróbce większych wyrobów do 8 mm. Prędkość obrotowa bębna to od 60 do 200 obrotów na minutę, i im średnica bębna jest mniejsza, tym prędkość obrotowa powinna być większa. Przybliżony czas obróbki wyrobów podano w tabeli.

Kulki polerownicze przechowywać powinno się w płynie polerowniczym zabezpieczającym je przed rdzewieniem i zabrudzeniem.

Bęben wypełnia się wsadem w 50 do 80%. Elementów roboczych powinno być objętościowo dwukrotnie więcej niż obrabianych wyrobów. Ilość i wielkość elementów roboczych uzależniona jest od stopnia skomplikowania formy wyrobów. Czym bardziej jest ona złożona tym więcej i tym drobniejsze po winy być elementy robocze.

Wyroby z miękkich metali, obrabiane są w wolno obracających się bębnach.

Przedmioty cienkościenne o wystających częściach, nie powinny być obrabiane tą metodą, gdyż mogą ulec uszkodzeniu.

Bębnowanie po wypełnieniu bębna materiałem ściernym takim jak pumeks, piasek czy szmergiel, można wykorzystać do jednoczesnego szlifowania większej ilości niewielkich wyrobów. Po wypełnieniu bębna skrawkami skór, wapnem wiedeńskim^9-3 lub łupkiem szlifierskim^9-4 bębnowanie da się wykorzystać do polerowania.

Co jakiś czas należy zatrzymywać bębnowanie i kontrolować stan powłoki na wyrobach. Po zakończeniu polerowania wyroby oddziela się od elementów roboczych, przesiewając zawartość bębna. Wykorzystuje się do tego właściwe dobrane sito. Elementy robocze przelatują przez nie, a na jego wierzchu zatrzymują się wypolerowane przedmioty. Można także zastosować mocny magnes.

Wyroby wyjęte z bębna płucze się w gorącej wodzie albo spirytusie i suszy w ciepłych trocinach.