Topniki

Topiąc metale szlachetne z łatwo utleniającymi się metalami nieszlachetnymi, konieczne jest używanie topników ułatwiających proces topienia oraz polepszających jakość metalu. Topniki mają działanie utleniające, redukujące, szlakujące oraz rozpuszczające w sobie tlenki. Topiąc złom i odpadki metali szlachetnych trzeba mieć świadomość faktu, że niejednokrotnie zawierają one zanieczyszczenia metalami takimi jak; cyna, cynk, ołów oraz fragmentami mineralnymi oraz innymi niepożądanymi substancjami. Stapiając je, poddają się one częściowemu utlenieniu wytwarzając trudnotopliwe tlenki unoszące się na powierzchni metalu. Tlenki te, w trakcie odlewania płynnego materiału przyklejają się do ścianek tygla uszkadzając go i zanieczyszczają powierzchnię zlewka.

Skład topików uzależniony jest od rodzaju topionego metalu i dzieli się je na trzy grupy; redukujące, utleniające oraz szlakujące.

Topniki redukujące

Do topików redukujących zaliczyć można te niżej opisane.

• Zazwyczaj jako topnik redukujący stosowany jest bardzo skuteczny w działaniu sproszkowany węgiel drzewny, redukujący powstające tlenki i przeciwdziałający ich powstawaniu, nieuszkadzający tygla oraz niemalże w ogóle nie inkludujący^8-2 rozpylonego metalu szlachetnego.
• Równie skutecznym w topieniu opiłków metali szlachetnych i złomu złotego, jest topnik o recepturze; 15 g potażu i 15 g sody kalcynowanej na 100 g topionego materiału.
• Do topienia bardzo zanieczyszczonych odpadów z warsztatów złotniczych, dobrze wypróbowanym jest topnik o składzie; 3,40 g boraksu, 6,60 g sproszkowanego szkła, 10 g potażu, 5 g soli kuchennej i 5 g kamienia winnego w ilości 30 g tegoż topnika na 100 g topionego materiału.
• Bardzo efektywny jest także tzw. czarny topik sporządzany przez stopienie ze sobą 1 części azotanu potasowego z 3 częściami kamienia winnego. Po zastygnięciu uzyskaną masę rozkrusza się oraz rozdrabnia w moździerzu i następnie miesza ze sproszkowanym węglem drzewnym.
• Do topienia odpadów srebra używa się 30 g środka o recepturze; 18 g sody kalcynowanej, 6 g fluorytu, 4 g boraksu i 2 g miałkiego piasku na każde 100 g topionego materiału.

Topniki utleniające

Jako topniki utleniające stosuje się jedynie mieszaniny azotanów potasowego i sodowego. W takcie stapiania, azotan traci najpierw jeden atom tlenu, a następnie pozostałe. Tlen ten, utlenia metal nieszlachetny będący w stopie, a reszta tlenku potasu ma działanie rozpuszczające.

Topniki szlakujące

Jako topniki szlakujące stosowane są do topienia odpadów metali szlachetnych o nieznacznej zawartości krzemionki, glinki, tlenku wapnia i innych, czyli bogatych szlifów czy też odpadków z młynków kulowych. Zazwyczaj stosuje się niżej opisane topniki.

• Soda kalcynowa dobrze szlakująca krzemionkę i glinkę oraz wiążącą siarkę (w formie siarczanu bądź siarczku), rozkładająca także chlorek srebra (wydzielając przy tym dwutlenek węgla i tlen), często dodaje się do niej potaż, gdyż mieszanina ta wzmacnia działanie i zwiększa łatwotopliwość.
• Proszek szklany będący kwaśnym topikiem rozpuszczającym żelazo, wapń i glinkę.
• Wypalony wapień z dodatkiem chlorku wapnia oraz mieszaniny fluorytu z sodą do szlakowania krzemionki.
• Boraks i kwas borowy bardzo często używany jest do rozpuszczania tlenków metali nieszlachetnych, które stopione łączą się z tlenkami metali, w łatwo topliwe borany skupiające się na powierzchni stopionego stopu.

Topienie prowadzone jest w tyglach glinianych, a jego wynikiem rzadko jest oczyszczenie metali szlachetnych. Umożliwia ono za to, całkowite ich wydzielenie i odlanie pod postacią zlewka pozwalającego na badanie oraz próbkowanie.