www.srebrnykruk.pl






Abc złotniczo-jubilerskie

strzalka do tyłu strzalka do góry
Techniki złotniczo-jubilerskie

Niello


Niello jest to znana od starożytności, a szczególnie popularna w średniowieczu, technika dekoracji przedmiotów wykonywanych z metali takich jak złoto, srebro czy też mosiądz, miedź i żelazo.

techniki-niello-zdjecie-wyroby
Zdjęcie. Przykłady przedmiotów zdobionych techniką niello od lewej; rzymska figurka pantery - stop miedzi inkrustowany srebrem i niello, złota bizantyjska obrączka ze scenami z życia Chrystusa z około VI wieku, niemiecki wyrób liturgiczny pochodzący z około 1480 roku, srebrny wisior pochodzący z Włoch okres powstania lata 1450 – 1500, perski hełm i tarcza, rosyjskie pudełko z 1780 roku.

Złotnicy polscy szczególnie w XVI i XVII wieku posługiwali się bardzo często tą metoda nazywaną wówczas „blachmalem” (z niemieckiego blackmalen). W niezbyt odległych nam czasach przedmioty zdobione niello, powstające w pracowniach złotników rosyjskich, zwłaszcza tych z miasta Tuły, od którego to określano je wyrobami tulskimi, uchodziły na świecie za bardzo znane i cenione. Koniec XIX wieku to duża popularność tej sztuki pośród złotników wiedeńskich.

Istotą tej metody jest uzyskanie kontrastu ciemny – jasny. Polega ona na wypełnieniu zagłębień wzorów wyrytych w powierzchni metalu o głębokości od 1/3 do 1/2 dość grubej blachy, przeważnie srebrnej, a niekiedy złotej, łatwo topliwą sproszkowana masą składającą się z siarczków srebra, miedzi, ołowiu oraz siarki i topnika. Proporcje poszczególnych składników masy decydują o barwie, która może przybierać odcienie od szarości do czerni.

Dalsza obróbka przedmiotu to poddanie go działaniu niezbyt wysoką temperaturą, taką by nie uszkodzić metalowego podłoża, powodującą stopienie naniesionej uprzednio masy i następnie zeszlifowanie jej nadmiaru oraz polerowanie. Końcowy efekt polega na otrzymaniu ciemnego wzoru na tle jasnego naturalnego metalu.

Zdobienie te nieco przypomina emalię bez jej szklistego połysku, ale jest od niej znacznie trwalsze oraz giętkie i rozciągliwe. Daje całkowicie nieprzezroczysty cienki delikatny rysunek i można ją raczej określić jako zbliżoną wyglądem do inkrustacji. Technika ta wykorzystywana była do zdobienia przedmiotów liturgicznych, biżuterii, wyrobów dekoracyjnych i użytkowych oraz broni.

Pod niello powierzchnie wyrobu przygotowywać można na wiele sposobów np. przez; grawerowanie, wygniatanie, cyzelowanie, tłoczenie czy też odlewanie. Warunkiem koniecznym jest uzyskanie wgłębienia o głębokości od 0,2 do 0,5 mm, niezbędnego do wprowadzenia masy niello.

Technika ta umożliwia zdobienie dwoma metodami, czarny wzór niello na jasnym tle metalu lub jasny wzór metalowych kresek na czarnym tle niello. Daje ona także możliwość odwzorowania światłocieni, objętości, przestrzenności i wielu planów. Dość częsta praktyką jest wzbogacanie niello o inkrustacje, co w połączeniu ciemnego wzoru z różnobarwnym metalem dodatkowo podkreśla wrażenia zdobnicze.

Sporządzanie niello można podzielić na dwa etapy. Pierwszy to przygotowanie masy niello, a drugi naniesienie na wcześniej przygotowany wzór oraz łączenie z metalem.


Naśladownictwo niello


Zbliżone do niella efekty wzrokowe daje się uzyskać srebrząc galwanicznie mosiądz.


By to osiągnąć na powierzchni wyrobu wykonuje się ozdobny wzór technikami stosowanymi w drukarstwie i bardzo starannie pokrywa tłuszczem. Fragmenty bez wzoru odtłuszcza się starannie wapnem wiedeńskim. Następnie wyrób zanurza się w galwanicznej kąpieli srebrowej i po zakończeniu procesu srebrzenia, za pomocą benzolu usuwa tłuszcz ze wzoru. Czysty przedmiot umieszczany jest w kąpieli złożonej z węglanu miedzi oraz amoniaku. Na wskutek działania tego roztworu na nieposrebrzony mosiądz nanoszona jest warstewka tlenków o kolorze niebiesko-czarnym, zbliżonych wyglądem do siarczku srebra. Fragmenty posrebrzone zachowują białe zabarwienie. Efekt kontrastu uzyskany tą metodą przypomina wzrokowo prawdziwe niello.


Niello - www.srebrnykruk.pl