Pierwszym zadaniem jest praktyczne opanowanie metod grawerowania linii prostych, przecinających się i przerywanych. Dopiero później można przystąpić do ćwiczenia bardziej złożonych metod grawerowania linii zakrzywionych i spiralnych. Najpierw dobrze jest wykonać serię ćwiczeń na miękkich metalach takich jak cyna czy ołów i następnie po nabyciu właściwej wprawy, zacząć grawerować na metalach twardszych tj. duraluminium, miedzi, brązie i mosiądzu.
Ćwiczenia w ręcznym grawerowaniu
Aby opanować techniki grawerowania, koniczne jest wykonanie dużej liczby różnych ćwiczeń na małych metalowych płytkach. Niezbędnym jest także przyzwyczajenie ręki do spokojnej pracy i prawidłowego trzymania oraz operowania rylcem.
Trzymanie rylca i grawerowanie linii prostych
Podczas grawerowania rylec trzymany jest w prawej ręce, jego rączka tyłem opiera się o środek dłoni, a kciuk i palec wskazujący mocno zakrywa trzpień rylca na odcinku od 15 do 20 mm od przedniej części (patrz ilustracja poniżej).
Pozostałe palce podtrzymują trzpień i uchwyt rylca z boku i nieco poniżej. Łokieć powinien być swobodnie zawieszony w powietrzu, a tylko kciuk, ślizgający się wzdłuż grawerowanej powierzchni jest podparciem ręki, gwarantującym poprawność zabiegu rytowania. Jednocześnie kciuk jest czymś w rodzaju hamulca, ograniczającego poślizg ostrza. Kciuk spoczywający na wyrobie, służy również jako podparcie rylca podczas rytowania zaokrąglonych linii.
Grawerując wszelkiego rodzaju zakrzywione linie, wyrób jest obracany w kierunku ruchu rylca, bez zmiany pozycji narzędzia w dłoni. Dłoń znajdująca się na oprawce i palec wskazujący, regulują siłę nacisku na trzpień rylca i kierują go wzdłuż linii wzoru.
Grawerowanie rozpoczyna się zagłębiając rylec w metal pod kątem (względem grawerowanej płaszczyzny) około 40o, a następnie szybko obniżając uchwyt do kąta od 5 do 10o. Narzędzie zawsze prowadzi się w linii prostej od prawej do lewej, popychając je o małe odcinki do przodu. Podczas grawerowania zakrzywionych linii, obrót rylca jest dopuszczalny tylko w niewielkim stopniu. Wszystkie zgięcia i obroty ciętych linii wykonuje lewa ręka, która obraca w kierunku ruchu rylca zgodnie ze wzorem rysunku, unieruchomiony obrabiany wyrób.
W czasie wykonywania bezpośrednich pociągnięć, na dużych płaskich częściach, palce prawej dłoni układa się tak żeby wskazujący znajdował się na odcinku w pobliżu końcówki ostrza, a podczas grawerowania małych i obszernych części, należy go umieścić z boku. Kciuk podtrzymuje ostrze z przeciwnej strony. Palce; mały, środkowy i serdeczny przytrzymują rączkę rylca w dłoni. Lewa ręka w tym momencie trzyma i prowadzi grawerowaną część, umieszczoną na poduszce (unieruchomioną w jednym z urządzenie omówionych w części o narzędziach grawerskich), tak aby dokładnie, bez zygzaków wykonać równą linię (rysunek poniżej). Lewy palec wskazujący prowadzi ostrze i reguluje głębokość cięcia. Należy zawsze pamiętać, by palce lewej ręki trzymającej wyrób, były ustawione tak, żeby w przypadku ewentualnego ześliźnięcia bądź uszkodzenia ostrza, nie znalazły się na jego drodze.
Po zakończeniu cięcia pierwszej linii, krawędź tnącą trzpienia ponownie ustawia się w drugą zaznaczoną linię i delikatnie naciskając ostrze rylca, wybiera metal.
Podczas grawerowania linii przerywanych lub kropek (rysunek poniżej) krawędź tnąca rylca, cyklicznie podnosi się i opada, wycinając krótkie kreski lub kropki na grawerowanej części.
Grawerowanie linii zygzakowych i inii przecinających się wykonywane jest tymi samymi metodami co cięcie linii przerywanych.
Grawerując długie proste lub serie równoległych linii, dla wygody i bezpieczeństwa pracy, pod trzpieniem rylca można umieścić podpórkę w formie mosiężnej płytki. Taka podpórka umożliwia pracę z naciskiem na podobieństwo dźwigni (rysunek poniżej). Dolna część trzpienia rylca i kciuk prawej ręki spoczywają na podpórce, a palce lewej dłoni trzymają ją na grawerowanym wyrobie. Narzędzie ustawiona jest pod kątem 70o do obrabianej powierzchni, a następnie jest opuszczane i jednocześnie przesuwane do przodu. Podkładka jest jednostronnie ścięta pod kątem. Tylna i przednia ściana o różnych wysokościach, umożliwia w trakcie obróbki wybranie punktu podparcia najbardziej odpowiedniego do pracy w zależności od głębokości ciętego metalu.
Po przećwiczeniu ręcznego rytowania ręcznym na płaszczyźnie linii prostych, wykonywanych rylcem spiczastym można rozpocząć trening cięcia linii w kolejności jak na rysunku ponizej. Przed przystąpieniem do ćwiczeń dobrze jest wykonać rylcem kilka próbnych rytów. Istotnym jest także odpowiednia pozycja przy stole roboczym i ułożenie blachy. Przedmiot powinien leżeć na podkładce grawerskiej skośnie, tak oddalony by przy wygodnej postawie widziany był pod kątem 60o gwarantującym dobrą widoczność. Rylec w trakcie pracy powinien przesuwać się w przód i znajdować się z prawej strony linii.
Linie delikatne oraz gładkie uzyskiwane są przez równomierne z niezbyt dużym naciskiem przesuwanie rylca. Linie szerokie otrzymuje się przez, właściwe boczne pochylenie rylca, a nie za pomocą zwiększonej siły nacisku.
Grawerowanie linii falistych i spiralnych
Kolejnym ćwiczeniem o wiele trudniejszym niż rytowanie linii prostych jest grawerowanie linii wygiętych pod różnymi kątami.
Ćwiczenie to wykonujemy tak jak na rysunku poniżej.
Zadanie to wymaga koordynacji lewej ręki prowadzącej płytę z prawą ręką prowadzącą rylec. Celem ćwiczenia jest opanowanie wykonywania jednym ruchem wzorów spiralnych kół.
Trening tak jak we wszystkich pracach grawerskich rozpoczyna się od naniesienia rysunku na powierzchnię blachy, którą następnie mocuje się do drewnianej podkładki i umieszczana na poduszce grawerskiej. Rylec trzymany jest w prawej ręce, tak aby palec wskazujący spoczywał na trzpieniu, a kciuk i pozostałe palce trzymają oprawkę z obu stron i ustawiają ostrze na zaznaczonej linii w kształcie fali. Palce lewej dłoni, chwytając podkładkę z blachą, obracają poduszką, a palce prawej dłoni, prowadząc rylec wycinają falistą linię. Następnie narzędzie przenoszone jest na drugą linie i podnosząc oraz opuszczając jego ostrze na powierzchnię blachy, cięte są przerywane linie podobne do fali (rysunek poniżej).
Grawerowanie spirali wykonuje się podobnie jak linie faliste. Lewa ręka obraca płytkę w kierunku krzywizny spiralnych linii, a rylec jest trzymany i unieruchomiony oraz dociskany prawą dłonią. Przy czym rylec musi być przechylany w prawo i w lewo, tak aby jego krawędź tnąca była skierowana stycznie do linii spiralnej, co zapewni równomierny skok. Jednakże by to osiągnąć, należy obracać grawerowaną blachę lewą ręką i doprowadzić linię do końca, gdzie spirala zwykle kończy się okrągłym punktem.
Następnym zadaniem powinny być ćwiczeni nacisku zgodnie z przykładami jak na poniższym rysunku, wykonywane przy skośnym ustawieniu rylca, czyli pochyleniu go w prawo. Najpierw rytuje się linie cienkie, poszerzane później odpowiednim pochyleniem rylca.
Po opanowaniu powyższych zadań można ćwiczyć wykonywanie rylcem spiczastym ornamentów. Prace rozpoczyna się od delikatnego zaznaczania linii konturowych, by wybrane element następnie poszerzyć i wykonać cieniowanie, albo kreskowanie tła.
Zamiast rylca spiczastego można w większości ćwiczeń zastosować rylec okrągły dający szerszy, miększy, bardziej błyszczący sztych. Jest on bardzo dobry do wykonywania pisma, rysunków oraz dekorowania. Rylec płaski daje szeroką, lśniącą, płaską, głęboką linie, doskonałą do napisów antykwą i podkreślania na tle płaskich ornamentów.
