www.srebrnykruk.pl






Abc złotniczo-jubilerskie

strzalka do tyłu strzalka do góry
Elektrolityczne nanoszenie powłok

Srebrzenie


Powlekanie srebrem jest dość często wykorzystywane w jubilerstwie. Grubość srebrnej powłoki uzależniona jest od przeznaczenia wyrobów.


Dla przedmiotów użytkowych może osiągać od 15 do 30 µm. Dla wyrobów jubilerskich i galanterii od 60 do 100 µm. Wyroby stalowe przed srebrzeniem trzeba powlec miedzianą warstwą podkładową o grubości od 30 do 50 µm.

Kąpiele srebrowe są zazwyczaj sporządzane z azotanu srebra, chlorku srebra oraz cyjanku srebra, używanych w roztworze cyjanku potasowego. Sole te są do nabycia w handlu, bądź można je także przygotować samemu.

Azotan srebra przygotowuje się roztwarzając czyste srebro w 2 częściach wagowych kwasu azotowego. Gdy srebro się roztworzy, roztwór jest odparowywany w łaźni piaskowej lub wodnej, aż do wydzielenia się kryształków azotanu srebra. Naczynie usuwane jest z łaźni i odstawiane pod przykryciem na kilkanaście godzin w chłodnym miejscu do krystalizacji. Ciecz zlewa się z nad kryształków, suszonych następnie w parownicy porcelanowej w łaźni piaskowej. Czyste srebro w ilości 1 g daje w efekcie 1,5 g azotanu srebra.

Chlorek srebra uzyskiwany jest przez roztworzenie srebra w kwasie azotowym, po czym mieszanina ta rozcieńczana jest dużą ilością wody i poddana działaniu kwasem solnym. Kwas solny dawkowany jest kroplami, aż do chwili zaprzestania strącania się białego, serowatego, osadu chlorku srebra. Wydzielony chlorek srebra jest odsączany i przemywany wodą, aż do momentu gdy niebieski lakmusowy papierek zwilżony wodą zachowa swoją barwę. Czyste srebro w ilości 1 g daje w rezultacie 1,33 g chlorku srebra. Teoretycznie do roztworzenia 1 kg czystego srebra należy wykorzystać 1,44 kg kwasu azotowego o ciężarze właściwym 1,32. Praktyka jednak wykazuje, iż niezbędne jest użycie około 2 kg kwasu. Do strącenia 1 kg czystego srebra do postaci chlorku srebra, potrzebne jest 1,1 kg kwasu solnego stężonego, albo 541 g soli kuchennej.

Cyjanek srebra jest uzyskiwany w wyniku działania na roztwór azotanu srebra roztworem cyjanku potasu. Przykładowo 100 g azotanu srebra rozpuszcza się w 800 ml wody i do mieszaniny tej powoli dodaje roztwór 200 g cyjanku potasowego w 1 litrze wody. Uzyskany biały osad cyjanku srebra jest odsączany i dobrze przemywany wodą analogicznie jak w trakcie sporządzania chlorku srebra.

Skład kąpieli srebrowych najczęściej stosowanych przedstawiono w tabeli.

techniki-galwanizacja-tabela-nr-23-5
Tabela. Skład kąpieli srebrowych.

Pierwszą i druga z kąpieli podanych w tabeli powyżej (skład kąpieli srebrowych) przygotowuje się rozpuszczając w pierwszej kolejności w połowie wody określonej w recepturze, azotan srebra, a w pozostałej części wody rozpuszcza się cyjanek. Następnie oba rozpuszczone związki zlewa się razem, dokładnie miesza i przesącza. Kąpiel jest używana w zwyczajnej temperaturze przy napięciu od 1 do 2 V i przy odsunięciu anody od wyrobu o około 15 cm. Trzecią z kąpieli o bardzo dobrej skuteczności, sporządzą się rozrabiając chlorek srebra z wodą na papkę. Przelewa się ją następnie do roztworu cyjanku potasu i  tarannie miesza, aż do zupełnego rozpuszczenia się chlorku. Dalej roztwór ten jest gotowany przez pół godziny oraz uzupełniany świeżą wodą w ilości odpowiadającej odparowanej wodzie. Wystudzony i w  azie potrzeby przesączony roztwór, jest zdatną do użycia kąpielą o roboczym napięciu prądu wynoszącym około 0,7 V i natężeniu 0,3 A/dm2.

Gdy zawartość cyjanku w kąpieli jest prawidłowo dobrana, to anoda podczas srebrzenia staje się matowoszara, a po odłączeniu prądu powoli przechodzi w białą. Gdy po przerwaniu dopływu prądu anoda ma dalej barwę szarą, świadczy to o zbyt małej ilości cyjanku. Jeśli nadal jest biała, oznacza to zbyt dużą ilość cyjanku w roztworze. W sytuacji zaobserwowania za dużej ilość cyjanku, powinno się dodać do roztworu soli srebra, albo powiększyć powierzchnię anody. W przypadku niedoboru cyjanku, dodaje się do roztworu około 2 g soli srebra na 1 litr kapeli.

Podgrzanie kąpieli do około 40oC oraz poruszanie wyrobem umieszczonym w roztworze mocno redukuje czas srebrzenia.

Doświadczenie wykazuje, iż kąpiele starsze mają lepszą skuteczność działania od tych świeżo sporządzonych. Powodowane to jest tym, iż podczas srebrzenia wytwarza się w kąpieli węglan potasu, albo sodu, zwiększający przewodnictwo elektryczne roztworu. Dlatego też zaleca się dodawać na 1 litr nowo przygotowanej kąpieli około 30 g węglanu sodowego.

By zwiększyć połysk, na 1 litr kąpieli srebrowej dodaje się od 5 do 6 kropli mieszaniny uzyskanej z 0,5 g dwusiarczku węgla, 8 g cyjanku potasu na 1  itr wody. Można także zastosować roztwór; 10 g tiosiarczanu sodu na 1 litr wody, dodawanego w ilości 7 ml wraz z 3 ml stężonego amoniaku, na 1 litr kąpieli.

Srebrzenie wykonuje się w dwóch lub trzech etapach, przerywanych szczotkowaniem wyrobu za pomocą miękkiej szczotki mosiężnej. W czasie szczotkowania, powierzchnia przedmiotu powinna być nawilżana roztworem potażu, bądź kwasu spożywczego np. kwasu chlebowego i na koniec starannie przemyta pod bieżącą wodą.

Wyroby wykonane z miedzi, mosiądzu oraz alpaki należy przed srebrzeniem poddać amalgamowaniu tj. pokryć niezbyt grubą warstewką rtęci, zanurzając je w roztworze wodnym 50 g azotanu rtęciowego na 1 litr wody. Zabieg ten przeciwdziała możliwemu chemicznemu wydzielaniu się srebra na powierzchni kąpieli, co znacznie zmniejsza przyczepność powłoki galwanicznej.

Przedmioty sporządzone ze stali, żelaza, niklu, cyny oraz ołowiu są najpierw miedziowane i następnie poddaje się je ortęciowaniu. Niekiedy w miejsce miedziowania stosuje się cynkowanie. Kolor otrzymanej warstwy jest śnieżnobiały. Srebrzenie w kąpieli świeżej zaraz po jej przygotowaniu przebiega samoistnie nawet bez podłączenia do źródła prądu.

Do srebrzenia wykorzystuje się także kąpiele bezcjankowe23-7 o składzie od 6 do 8 g chlorku srebra, 18 g żelazocyjanku potasowego, 18 g węglanu sodowego na 1 litr wody. Parametry kąpieli to; temperatura od 18 do 25oC, gęstość prądu od 0,1 do 0,3 A/dm2. Jako anody wykorzystuje się czyste srebro lub elektrody węglowe. Elektrolit powinien być magazynowany i stosowany w zaciemnionych pomieszczeniach lub pod specjalną osłoną bądź przy czerwonym świetle.

Zazwyczaj w trakcie srebrzenia można spotkać się z utrudnieniami przedstawionymi w tabeli poniżej.

techniki-galwanizacja-tabela-nr-23-6
Tabela. Najczęstsze problemy występujące przy srebrzeniu.

23-7Określenie kąpiele bezcjankowe jest trochę mylące gdyż w składzie elektrolitu jest żelazocyjanek potasowy z grupy cyjanów ale nie stosuje się soli cyjankowych. W przemyśle korzysta się z kąpieli cyjankowych zawierających m.in. cyjanek srebrowy, cyjanek potasowy, albo cyjanek sodowy.


Srebrzenie - www.srebrnykruk.pl