www.srebrnykruk.pl






Abc złotniczo-jubilerskie

strzalka do tyłu strzalka do góry
Barwienie metali

Barwienie złota


W trakcie obróbki złoto traci swoją barwę i połysk, pokrywając się po żarzeniu powłoką tlenku miedzi. Usuwa się ją przez wygotowanie wyrobu na parownicy porcelanowej w roztworze o stosunku 1 do 1 kwasu siarkowego bądź azotowego w wodzie. Czasami wyrób zanim zostanie poddany żarzeniu, matuje się piaskiem co daje w rezultacie po wygotowaniu jednolitą matową powierzchnię.


Stopy złota z miedzią powinno się wygotowywać w kwasie siarkowym, rozpuszczającym tlenek miedzi. Stopy złota ze srebrem i miedzią korzystniej jest wygotowywać w pozbawionym chloru kwasie azotowym.

Gdy wyrobu niemożna poddać żarzeniu, to zanim zostanie wygotowany w kwasie, powinno się go starannie wygotować w ługu sodowym. Wyroby ze złota wygotowuje się przez czas niezbędny do uzyskania oczekiwanej barwy.

Jedną z mniej skomplikowanych metod barwienia jest usunięcie domieszek metali takich jak srebro czy miedź z powierzchni wyrobu za pomocą ich rozpuszczania. W trakcie tego procesu, rozpuszczeniu ulega również nieznaczna ilość złota. Osadza się ono jednak ponownie na powierzchni wyrobu, na wskutek działania miedzi będącej w barwionym stopie. Dlatego też zaleca się, by ilość miedzi w stopach barwionych była dwukrotnie większa od ilości srebra, a w złotych stopach wysokopróbnych nawet jeszcze większa. Wyroby barwione muszą mieć próbę nie niższą niż 0,585.

Próba lutów używanych do lutowania wyrobów barwionych, musi być taka sama jak złota barwionego, ponieważ kąpiele barwiące roztwarzają luty niskopróbne. W ich recepturze nie stosuje się kadmu i cynku, powodujących w miejscach lutowania powstawanie ciężkich do pozbycia się ciemnych plam.

Na mieszaninę do barwienia złota składają się azotany alkaliów, sól kuchenna, kwaśno reagujący siarczan potasowy, inicjujący tworzenie się wody królewskiej w kąpieli. Obecnie w miejsce siarczanu stosuje się coraz częściej wolny kwas solny. Do barwienia złota nie należy stosować czystej wody królewskiej, ponieważ na wyrobie powstaje wówczas powłoka chlorku srebra utrudniająca barwienie. Powłoka ta, rozpuszcza się pod wpływem nadmiaru soli kuchennej będącej składnikiem typowych mieszanin barwiących.

Wyroby masywne bądź pół masywne, barwione są w kąpieli sporządzanej w następujący sposób. W niepolerowanym naczyniu glinianym lub w parownicy porcelanowej, rozrabia się z wodą na papkę 100 g azotanu potasowego i 65 g soli kuchennej. Naczynie przenosi się nad płomień gazowego palnika i nieustannie miesza zawartość pręcikiem szklanym. Ogrzewa się, aż do momentu niemalże zupełnego wysuszenia oraz spękania masy. Wówczas dodawane jest 80 g kwas solnego o ciężarze właściwym 1,16. Zawartość ponownie ogrzewa się, aż do wrzenia, równocześnie mieszając ją nieustannie. Po zagotowaniu kąpieli, można stosować ją do barwienia.

Zanim przystąpi się do barwienia, wyrób jest starannie oczyszczany przez wygotowanie go w wodzie z dodatkiem boraksu i następnie wyżarzany na czarno. Wyżarzonego wyrobu niemożna dotykać dłońmi. Tłuszcz na nich się znajdujący utrudnia barwienie oraz powoduje powstawanie plam. Wyżarzony wyrób zaleca się, choć nie jest to obligatoryjne, dobrze wygotować w rozcieńczonym kwasie siarkowym.

Oczyszczone wyroby związane drucikiem srebrnym albo platynowym przenosi się do kąpieli barwiącej na czas około 1,5 minuty. Lekko się nimi porusza i pilnuje, aby w tym czasie kąpiel nie zagotowała się. Temperaturę kąpieli regulowana jest dodawaniem kroplami ciepłej wody lub zmniejszeniem płomienia palnika. Należy także przed rozpoczęciem barwienia, mieć przygotowane w pobliżu dwa naczynia z wodą z około 50 g kwasu solnego, podgrzanymi niemalże do temperatury wrzenia. Przedmiot wyjęty po półtorej minutowej kąpieli barwiącej, płukany jest w pierwszym naczyniu, po czym wyjmuje się go z niego i dodaje około 200 cm3 gorącej wody z drugiego naczynia. Zawartość pierwszego naczynia miesza się oraz ogrzewa, aż do wrzenia. Wyrób zanurza się ponownie w roztworze barwiącym na 2 minuty. Po ich upływie, jest wyjmowany oraz szybko płukany, znów w pierwszym naczyniu, a później starannie wygotowywany w drugim. Aby zupełnie pozbyć się pozostałości kwasów, przedmiot umieszczany jest w ogrzanym roztworze amoniaku. Wyrób zabarwiony tym sposobem ma kolor czystego złota.

Gdy chcemy uzyskać powierzchnie wyrobu bardziej matową niż ta po barwieniu, używa się do tego ciemnego piwa i szczotkowania mosiężną szczotką. Wyszczotkowany i oczyszczony wyrób jest suszony w ciepłych trocinach.

Skład wybranych kąpieli barwiących przeliczonych na zabarwienie 100 g przedmiotów złotych przedstawiano w załączonej poniżej tabeli.

techniki-barwienie-tabela-nr-24-1
Tabela. Skład wybranych kąpieli dla wyrobów złotych.

Barwienie wyrobów bardzo cienkich musi być prowadzone z wielką uwagą. Po przygotowaniu kąpieli i wyrobu zgodnie z opisanymi wyżej zasadami, wyrób umieszczany jest w kąpieli na czas od 3 do 5 minut. W trakcie zabiegu przedmiot powinien być parokrotnie usuwany z kąpieli, by skontrolować prawidłowość działania kąpieli oraz czy nie uległ uszkodzeniu.

Jeśli chcemy otrzymać efektowniejszą barwę wyrobów wykonanych z niskopróbnego złota, to do kąpieli barwiącej dolewa się trochę więcej kwasu solnego. Czym wyższa jest próba barwionych wyrobów, tym piękniejsza jest uzyskana barwa. Z reguły każdorazowo do barwienia powinno przygotowywać się nową kąpiel. W praktyce jednak wykorzystuje się je parokrotnie, dodając nowo sporządzonej mieszaniny. Zużyte kąpiele należy starannie przechowywać ze względu na to, iż zawierają w sobie rozpuszczone złoto.

Zabieg barwienia z uwagi na wydzielanie się w trakcie niego szkodliwych dla zdrowia gazów, powinno się prowadzić pod wydajnym wyciągiem bądź w oszklonym dygestorium.

Do barwienia wyrobów złotych, można także wykorzystać ortęciowanie i późniejsze ogrzanie wyrobu w celu pozbycia się rtęci oraz szczotkowanie mosiężną szczotką. Inną metodą jest pokrycie złotego wyrobu papką boraksu rozrobionego w wodzie, następnie ogrzanie przedmiotu, aż do stopienia się boraksu i wygotowanie w rozcieńczonym kwasie siarkowym.


Barwienie złota - www.srebrnykruk.pl