Trasowanie

Kiedy trasowanie prowadzi się na wielu płaszczyznach bądź na wielu powierzchniach jest to wówczas trasowanie przestrzenne.

Materiały wykonane z metali szlachetnych, a także metali nieżelaznych i stopów żelaza przed trasowaniem nie wymagają zabiegów przygotowawczych, gdyż wykonywane rysy są doskonale widoczne. Jeśli ważne jest otrzymanie niezwykle wyraźnych linii traserskich, wówczas powierzchnię metalu pokrywamy białą farbą akwarelową lub gwaszem^5-1.

Operacje trasowania zaczyna się od wyboru bazy tj. linii bądź płaszczyzn, od których wykonywać będzie się pomiarów. Linie traserskie dla ich utrwalenia punktuje się na końcach i w miejscach przecięć zaznacza się także środki projektowanych otworów.

W czasie trasowania przestrzennego należy szczególną uwagę zwrócić na właściwe wzajemne ułożenie trasowanych powierzchni.

Trasowanie wyrobów artystycznych bardzo często odbywa się z wykorzystaniem szablonów, osobno przygotowywanych dla każdej powierzchni. Po wykreśleniu linii centrujących, szablon jest orientowany i obwodzony rysikiem wzdłuż konturu. Można także wykonywać trasowanie wg. wzorca tj. przedmiotu stanowiącego wzorzec dla jego kopi.

Rysik w czasie trasowania powinien przesuwać się wzdłuż liniału i być mocno dociskany do jego krawędzi. Kąt pochylenia winien mieć od 75 do 80^o w odniesieniu do trasowanej powierzchni i być przechylony w stronę ruchu oraz nie powinien się zmieniać w trakcie rysowania. Rysy powinny być nanoszone zdecydowanie i jednym ruchem.

Kreślenie łuków bądź półokręgów wykonuje się cyrklem traserskim naciskając wyłącznie na nóżkę znajdującą się w centrum okręgu. Wywieranie siły na nóżkę kreślącą może być powodem jej poślizgu i przesunięcia dające w rezultacie nieoczekiwane kształty.

Do trasowania stosowane są przyrządy takie jak liniały, suwmiarki, cyrkle, rysiki, punktaki, kątowniki, środkowniki oraz pryzmy traserskie. Ich krótki opis znajduje się poniżej.

Rysiki są to wykonane ze stali narzędziowej, zahartowane i zaostrzone na obu końcach pręty, przy czym jeden z końców jest zagięty pod kątem 90^o, a część środkowa dla ułatwienia trzymania jest pogrubiona. Zagięcie jednego końca rysika ułatwia trasowanie w trudno-dostępnych miejscach. Czym ostrzejszy koniec rysika tym cieńsza linia traserska i lepsza precyzja trasowania. Można także używać do trasowania dobrze obrobionych powierzchni rysików z mosiądzu lub innego miękkiego metalu, a dobrze zaostrzony ołówek do trasowania wyrobów z metali szlachetnych, mosiądzów, aluminium oraz stali.

Liniały są to zazwyczaj stalowe specjalne liniały krawędziowe z podziałką.

Kątowniki traserskie usztywnione stopą najczęściej o przekroju litery, T – kątowniki ułatwiające kreślenie linii pionowych, stosowane w trasowaniu przestrzennym.

Cyrkle traserskie służą do kreślenia łuków, zaokrągleń oraz dzielenia linii na części a także do przenoszenia wymiarów.

Punktaki służą do uwidocznienia linii traserskich przez wypunktowanie a także do wyznaczania środka otworów.

Młotki do punktowania o wadze od 100 do 150 g.

Znaczniki – ryśniki są to przyrządy o różnorakiej budowie używane do trasowania przestrzennego. Są to najczęściej ryśniki słupkowe o ostrzach rysików, które dają się dowolnie ustawiać względem podstawy. Zamiast rysików głównie w przemyśle maszynowym a w ręcznej obróbce bardzo rzadko używane są pionowe liniały, kątowniki przestrzenne czy też sześciany traserskie.

Płyty traserskie, to masywne żeliwne precyzyjnie wykonane prostopadłościenne płyty o starannie wykończonej powierzchni z idealnie prostopadłymi powierzchniami górną, poziomą i boczną. Stosowane są do ustawiania trasowanych wyrobów i ryśnika.