Tytan nazwa łacińska titanium symbol chemiczny Ti, temperatura topnienia 1668oC, temperatura wrzenia 3287oC, temperatura wyżarzania rekrystalizującego 650oC, gęstość 4,5 g/cm3.
Jest metalem o barwie srebrzystej z wysokim połyskiem, nie matowiejącym w powietrzu. Wyróżnia się wysoką odpornością na korozję nawet w środowisku wody morskiej. Cechuje się także bardzo dużą wytrzymałością przy bardzo małej gęstości. Jest odporny na działanie rozcieńczonych kwasów solnego i siarkowego oraz większości kwasów organicznych, chloru gazowego, a także roztworów zasadowych.
Zdjęcie. Tytan.
Tytan odkryty został w 1791 roku a wyizolowano go dopiero w 1910 roku. Jego pozyskiwanie jest bardzo skomplikowane, a w formie samorodków nie występuje. Spotykany jest w skorupie ziemskiej pod postacią minerałów ilmenitu, rutylu i tytanitu. Znajdywany jest także w meteorytach.
Zanieczyszczenie tytanu i jego stopów azotem i tlenem zwiększa jego wytrzymałość równocześnie znacząco pogarszając plastyczność. Zanieczyszczenie węglem pogarsza możliwości obróbki skrawaniem, plastyczność oraz spawalność. Wiele stopów tytanu wymaga podgrzania przed tłoczeniem czy zginaniem, a do ich spawania niezbędne jest wytworzenia helowej lub argonowej atmosfery ochronnej. W procesie zgrzewania atmosfera ochronna nie jest wymagana.
Tytan wykorzystywany jest głównie w przemyśle chemicznym, rakietowym, lotniczym i zbrojeniowy. Z uwagi na swoje walory dekoracyjne jest też coraz śmielej wykorzystywany w jubilerstwie do wytwarzania biżuterii.
Zdjęcie. Ilmenit.
Barwa czarna z fioletowym odcieniem o połysku metalicznym nierzadko z matowym nalotem, nieprzezroczysty w cieniutkich blaszkach przeświecający.
Występuje w Norwegii, Szwecji, Rosji, Australii, Indiach, RPA, USA, Kanadzie.
W Polsce spotykany w okolicach Nowej Rudy, Łomnicy, Szklarskiej Poręby i koło Złotoryi oraz w piaskach Dunajca i Bałtyku.
Jest ważnym źródłem tytanu zawiera około 53% jego tlenków.
Ma znaczenie kolekcjonerskie jego kryształy osiągają czasami znaczne rozmiary o masie 6 - 7 kg, sporadycznie wykorzystywany jest także w jubilerstwie.
Zdjęcie. Rutyl.
Barwa brązowoczerwona, czerwona, żółta, stalowoczarna o połysku diamentowym, przezroczysty do nieprzezroczystego.
Występuje w Austrii, Włoszech, Szwajcarii, Norwegii, Rosji, USA, Meksyku, Brazylii, Namibii.
W Polsce spotykany w niewielkich ilościach na Dolnym Śląsku, Tatrach, Pieninach, Górach Sowich i rejonie Ząbkowic Śląskich.
Wykorzystywany do pozyskiwania tytanu zawiera go do 60% a obecnie głównie do produkcji bieli tytanowej.
Ma znaczenie kolekcjonerskie i jest poszukiwanym kamieniem ozdobnym.
Zdjęcie. Tytanit.
Barwa jasnoczerwona, różowoczerwona, brązowo czerwona nierzadko nakrapiania lub żyłkowana w kolorze czarnym o połysku szklistym, przezroczysty do nieprzezroczystego.
Występuje w Niemczech, Austrii, Włoszech, Szwajcarii, Rosji, USA, Meksyku, Brazylii.
W Polsce spotykany w postaci niewielkich kryształów w Tatrach, Sudetach oraz okolicach Sławniowic i Gębczyc.
Wykorzystywany do produkcji tytanu zawiera go do 25% oraz w przemyśle ceramicznym i chemicznym.
Jest poszukiwany przez kolekcjonerów a odmiany przezroczyste mają zastosowanie jako kamienie ozdobne w jubilerstwie.
