Jego skład chemiczny to K(AlSi
Występuje w Birmie, Kenii i na Madagaskarze gdzie znajdywane są najpiękniejsze żółte okazy oraz w europie m.in. w Czechach, Hiszpanii, Austrii, Włoszech a także Niemczech znanych z kamieni wykazujących efekt kociego oka. W Polsce spotykany w skałach magmowych Dolnego Śląska.
Nazwa ortoklaz ma swój źródłosłów w greckim języku z połączenia słów „orthos” znaczy prosty oraz „klao” tłumaczonego na łamię (bądź „klan” tj. łamać lub „klasis” tj. łupliwy) i nawiązuje do kąta prostego pomiędzy płaszczyznami łupliwości.
Ortoklaz jest poszukiwanym kamień jubilerskim oraz kolekcjonerskim. Jego najczystszą postacią są kamienie przezroczyste i bezbarwne. Najczęściej obrabia się bezbarwne, a także różowawobrązowe i głównie żółte okazy (barwę swą zawdzięczają domieszkom żelaza), które cięte są zazwyczaj szlifem schodkowym. Szlifowany w formę kaboszonu często nabywa efektu kociego oka. Poza jubilerstwem ortoklaz stosowany jest jako surowiec w produkcji porcelany, szkła i emalii.
Można go pomylić z chryzoberylem, cytrynem, berylem, prehnitem, topazem i cyrkonem.