Perły

Zjawisko fluorescencji u pereł słonowodnych jest słabe, u naturalnych pereł czarnych ma barwę od czerwonej do czerwonawej, a u pereł słodkowodnych jest mocne w kolorze bladozielonym. Mimo swej stosunkowo niedużej twardości wyróżniają się dużą wytrzymałością na zgniecenie i rozkruszenie. Mają też pewną sprężystość powodującą, iż spuszczone na szklaną powierzchnię z wysokości 70 cm odbijają się na wysokość od 30 do 40 cm.

Źródłosłów nazwy perła nie jest do końca ustalony, najprawdopodobniej może być to zapożyczenie z łacińskiego określenia gatunku małża „perna”, bądź także z łacińskiego słowa „sphaerula” opisującego kulisty kształt.

Perły stosowana są w zdobnictwie od najdawniejszych czasów i uważa się je za jedne z najcenniejszych klejnotów. Nie wymagają one dodatkowej obróbki w celu otrzymania atrakcyjnego wyglądu.

Perły powstają w żywych organizmach małżów, słonowodnych głównie z rodziny Pteria – perłopław, bądź słodkowodnych, a niekiedy wytwarzają je również ślimaki. Są one reakcją na ciało obce, wnikające między muszle, a płaszcz bądź wnętrze płaszcza małża. Składają się z masy perłowej nazywanej też macicą perłową, zbudowanej przede wszystkim z węglanu wapnia, pod postacią aragonitu oraz rogowego związku białkowego tzw. konchioliny, spajającej mikrokryształy koncentrujące się wokół jądra.

Rozmiary pereł mogą być różne, od wielkości główki szpilki, do gołębiego jajka. Perła powstała w formie brodawkowej narośli po wewnętrznej stronie muszli ma kształt półkolisty i nazywana jest perłą bąbelkową, albo pęcherzykową lub perłą blister. Przed sprzedażą niekiedy uzupełnia się je fragmentem macicy perłowej, tak by otrzymać pełną kule. Gdy ciało obce znajduje się wewnątrz płaszcza w tkance łącznej, wówczas powstają perły swobodne tzn. zaokrąglone z każdej strony.

Właściwy perłom połysk perłowy nazywany „orientalnym” jest efektem dachówkowego ułożenia płytek aragonitu i pośrednich warstw konchioliny zaraz pod powierzchnią. Dodatkowo struktura ta daje efektowne załamanie światła, objawiające się tęczowymi kolorami.

Barwa perły uzależniona jest od gatunku małża, rodzaju wody oraz koloru wierzchniej powłoki konchioliny.

Bardzo dobre imitacje pereł wykonuje się ze szkła, albo emalii z powłoką z łusek pewnych gatunków ryb, nazywa się je wtedy perłami z rybiego srebra. Innymi materiałami wykorzystywanymi do wykonywania imitacji są kawałki muszli ślimaków – perła antylska, małżów – perła Takara z Japonii, zębów np. manata – perła Dugon, czy też alabaster powleczony woskiem dla wzmocnienia blasku – perła rzymska. Do grupy imitacji zalicza się także perły łuskowe z Australii. Mają one bardzo cienką warstwą macicy, pokrywającą jądro wykonane z gliny albo sztucznej żywicy. Nazywane są perłą Mabe, a czasami mimo zakazu perłą japońską. Imitacje pereł wykonuje się także z sztucznych tworzyw.

Określenie perła bez uzupełnień stosować wolno tylko do pereł naturalnych, wszystkie perły hodowane muszą być dodatkowo dookreślane jako hodowane.

Perły znane były także w średniowiecznej Europie. Poniżej zacytowano rozdział „O perłach” autorstwa mnicha Teofila opisujący ich pochodzenie oraz sposób obróbki.

„Perły znajdują się w małżach wód morskich i innych; te przewiercają się subtelnem żelazkiem stalonem, utkwionem w drewnie, mającem mały krążek ołowiany, i drugie drewno w którem się obraca, a do którego przyczepia się rzemyk służący do nadania mu obrotu. Gdyby potrzeba było zrobić w której perle większą dziurę, przeciągnij przez nią nitkę i dodaj miałkiego piasku; tej zaś nitki jeden koniec uchwyć zębami, a drugi lewą ręką, prawą zaś w górę i na dół perłę posuwaj, niekiedy piaskiem potrząsając, aby dziurę rozprzestrzenić. Przecinają się też skorupy morskie na kawałki i z nich się wyrzynają perły, dość używane do złota, a polerują się jak wyżej”.